پيش بيني وقوع خشكسالي در حوضه آبريز مند (استان بوشهر) با استفاده از زنجيره ماركوف

در استان بوشهر با متوسط بارندگی 250 میلیمتر، فقط دو رودخانه بزرگ مند و حله جریان دارد كه از استانهای همجوار بالاخص فارس سرچشمه می گیرند. رودخانه های این استان عمدتاً از ریزش باران تغذیه می شوند و ذوب برف در تأمین آب آنها اثر چندانی ندارد، به همین جهت این رودخانه ها بیشتر حالت سیلابی داشته و الگوی جریان آن ها از میزان بارندگی سالانه كه اغلب در پاییز و زمستان اتفاق می افتد، پیروی می نماید. حوضه آبریز مند یكی از بزرگ ترین زیر حوضه های آبریز خلیج فارس بوده كه با 685 كیلومتر طول و 40704 كیلومترمربع مساحت، ششمین رودخانه طویل ایران می باشد. این رودخانه در دامنه جنوب غربی رشته كوههای زاگرس واقع گردیده است. جبهه های باران زایی كه به این حوضه در محدوده استان بوشهر می رسند، از پتانسیل كمی برخوردارند، به همین جهت ریزش باران سالیانه در سطح حوضه در این منطقه كم است ولی رواناب جاری شده از سرشاخه ها حجم زیاد سیلاب در فصل مرطوب را به دنبال دارد. در این مقاله به منظور پیش بینی وقوع خشكسالی، داده های آورد سالیانه رودخانه مند در دو ره زمانی 1349-1376 با استفاده از زنجیره ماركوف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. زنجیره ماركوف (Markov Chain)) یك روش ریاضی برای مدل سازی فرایندها بر اساس احتمالات است. اساس تحلیل در زنجیره ماركوف بر این استوار است كه یك زنجیره یا یك سری از مشاهدات مورد بررسی قرار گرفته و احتمال تغییر هر كدام از مشاهدات از حالتی به حالت دیگر مشخص می شود. ماركوف معتقد است كه احتمال وقوع یك حالت اقلیمی در زمان t بستگی به وضعیت آن در زمان قبل t-1 دارد. این بررسی با استفاده از داده های سه ایستگاه آب سنجی دژگاه (ورودی استان بوشهر)، باغان (سرشاخه آب شیرین مند كه كل حوضه آن در استان بوشهر قرار دارد) و قنطره (آخرین ایستگاه رودخانه مند قبل از پیوستن به خلیج فارس) صورت گرفت. پس از تعیین درصد احتمالات از طریق زنجیره ماركوف، نتایج حاصله با روشهای آماری مقایسه گردید كه نتیجه بررسیهای به عمل آمده كارایی زنجیره ماركوف دربرآورد پیش بینی وقوع خشكسالی را تأیید می كند.