بررسي تأثير معماري حياط مسجد جامع (عتيق) اصفهان بر رفتار استفاده كنندگان

پژوهش قصد دارد حیاط مسجد جامع (عتیق) اصفهان را كه در محله تاریخی دردشت قرار دارد، از جهت تأثیر و تأثرات متقابل با مخاطبان آن مورد بررسی روانشناسانه قرار دهد. نتایج این پژوهش میتواند در تدوین اصول طراحی مساجد معاصر موثر واقع گردد. روش مورد استفاده در پژوهش كتابخانه ای و میدانی است. در روش میدانی از روش مشاهده با دو تكنیك تهیه نقشه رفتاری و تهیه فهرست رفتاری بهره برده شده است. عناصر اصلی حیاط كه در این پژوهش مدنظر قرار گرفته اند، ایوان های چهارگانه پیرامون محور اصلی حیاط، جداره پیرامونی حیاط، سكوهای نماز میانه حیاط و سكوی آجری روی حوض می باشند. همچنین پژوهش اشاراتی به عوامل سیاسی، اجتماعی و روانی موثر در تغییر شكل كالبدی مسجد دارد. ساختار هندسی حیاط و بدنه ها و اجزاء در برگیرنده آن واجد ویژگیهای كالبدی خاص هستند كه مخاطبان در آن احساس آرامش می نمایند. ایوان غربی در بین چهار ایوان، از نظر استفاده كنندگان از مطلوبیت بیشتری برخوردار است كه نوع تزئینات جداره ها، مقرنس های درشت تر در سقف و ارتفاع اندك آن، باعث تأثیرات روانشناسانه در رفتار مخاطبان در این ایوان شده است. ایوانچه های ضلع شمالی منجر به تعریف یك قلمرو رفتاری و جذب گروه های استفاده كننده می شود. نیمه شمالی مسجد به دلیل دوری از مركز توجه، افراد بیشتری را در خود جای داده است و مكان های نشستن رو به جداره های حیاط به دلیل ایجاد تماس چشمی محدودتر با اطراف، افراد بیشتری را به خود جذب می كند. همچنین سكوی آجری روی حوض ضمن لطمه نزدن به قداست مسجد، مكان مناسبی را برای سرگرم كردن كودكان می باشد.