تأثيرات وقف بر شهر تهران

تأثیرات وقف و موقوفات بر جامعه را م یتوان از جنب ههاي مختلفی از جمله تأثیرات اجتماعی اقتصادي و كالبدي بررسی كرد. تأثیرات اجتماعی اقتصادي وقف در صورتی م یتوان بر جامعه مثبت باشد كه از یك سو اهداف وقف ب هخوبی هدایت و اجرا شود و از سوي دیگر سیاستها و برنام ههاي دولتی به گونه اي تدوین شود كه در نهایت ارتقا فرهنگی و رفاه و بالندگی و پویایی جامعه را به ارمغان آورد. در غیر این صورت هدف اجتماعی اقتصادي عمل به وقف كه همانا رفع مشكل طبقۀ كم درآمد در ابعاد مختلف، توزیع عادلانه ثروت و در نهایت عدالت اجتماعی است محقق نخواهد شد. وجود فقر و اسكانهاي غیر رسمی متعدد در داخل و خارج تهران كه بالغ بر 3 میلیون نفر را در خود جاي داده به این امر برم یگردد. تأثیر دیگر وقف تأثیرات كالبدي استو مكانهاي وقفی بر دو نو عاند: یكی مكانهایی كه موجودند سپس وقف می شوند و دیگر مكانهایی كه اثر عمل به وقف شكل قضایی می یابند. این مكانها می توانند داراي كاربریهاي مختلفی باشند. در هر دو حالت تغییر و تحولاتی طی زمان بر نوع كاربري موقوفات رخ می دهد، كه می تواند یا ناشی از متروكه و مخروبه و بلااستفاده ماندند یا ناشی از اجراي طرحهاي شهري باشند. این تغییر و تحولات عمدتاً با استناد به قوانین مدنی كه برگرفته از قوانین شهري است اجرا می شود. البته همواره دولتها براساس قوانین شرعیه عمل دخل و تصرف در موقوفات را انجام نداد هاند. به هرحال در حال حاضر چنانچه ملك وقفی بلااستفاده و متروكه و مخروبه مانده و فاقد كارایی است علت آن وجود موانع شرعی و قانونی نیست بلكه علت را باید در وجود سوء مدیریت حاكم بر موقوفات جستجو كرد. اولین دخل و تصرف در عناصر كالبدي وقفی شهر تهران با حمله افغانها و تخریب مدرسه چال و اختلال در موقوفات 14 معصوم (ع) آغاز شد و تاكنون بنا به دلایل مختلفی تداوم یافته است. در مقاله حاضر تأثیرات اجتماعی اقتصادي و تأثیرات كالبدي وقف در شهر تهران بررسی شده و مشخص گردیده كه آیا وقف توانسته تأثیر مثبتی بر طبقه كم درآمد شهري داشته باشد. و همچنین در طراحی و توسعه شهري تهران عملكرد عناصر وقفی چگونه بوده است.