بررسي و شناخت مباني طراحي مراكز نابينايان از نقطه نظر آسايش حركتي نابينا درمحيط

معماري با مجموعه‌ي احساسات و ايده‌هايي براي بهتر زيستن، فرايندي است فيزيكي كه در قالب ساخت بناهايي براي عملكردهاي مختلف و رفع نيازهايي همچون زيست، امنيت، آسايش و نيازهاي بي‌شمار ديگر بشري نمود مي‌يابد. شباهت‌هاي ناگزير در ساخت و سازهاي جوامع گوناگون طي هزاره‌ها و برحسب نيازهاي مشترك، الگوهاي نسبتاً مشابهي به وجود آورده است و درك و فهم انسان از اين فرايند، به ابزار درك وي از فضا وابستگي تام دارد. بخشي كوچك از جمعيت بشري كه داراي ابزارهاي متعارف ادراك فضا نيستند، به فضايي متفاوت با ديگران نياز دارند. از اين ميان، نابينايان ابزار اصلي درك فضا و معماري ندارند. براي جلوگيري از احساس طَرد‌شدن در ذهن اين قشر، از يك طرف نمي‌توان آن‌ها را از افراد سالم اجتماع جدا كرده، در محدوده‌اي مشخص محصور كرد؛ از طرف ديگر، اختصاص پروژه‌اي بزرگ به درصد بسيار كمي از افراد جامعه، توجيه اقتصادي نيز نخواهد داشت و چه‌بسا با پيشرفت‌هاي روز‌افزون علوم و فناوري به‌زودي در روند طراحي معمارانه براي فضاهاي مختص نابينايان (با هدف رفع درصدي از مشكل نابينايي)، نيازمند حفظ اصول و مباني بصري و زيباشناختي خاص براي يك پروژه‌ي معماري يا معماري منظر نيز باشيم. هدف اصلی اين مقاله، پرداختن به مبناي احساس و ادراك فرد نابينا و چگونگي ارتباط وي با پيرامون است. رسيدن به طراحي فضای درخور نابينا و ارائه‌ي الگو و طرحي صحيح از فضاي مناسب با ادراك او است كه دستيابي به اين هدف، بدون آگاهي و شناخت بهره‌بردار كه همان فرد نابينا است، به‌راستي ميسر نمي‌شود در نتیجه، باید براي اين گروه نیز موقعيت معماري مناسبي پديد آيد تا راحت‌تر بتوانند در فضاي مناسب بينايان زندگي كنند. بي‌توجهي به اين موضوع باعث شده تا هم نابينايان و هم گروه‌هاي ديگر معلولين در وضعيتي سخت و آزاردهنده به سر ببرند؛ چرا كه اساس تفكر طراحي، بدون توجه به اين معلوليت بوده است. مثلاً وجود موانع متعدد بصري، نبود هدايت كننده‌ها و جهت نماهاي مناسب براي نابينا در فضا، نصب الحاقات مزاحم براي حركت آنان و استفاده از روش‌هاي طراحي گيج كننده و دشوار و... نمونه‌هايي از اين مشكلات هستند. همچنين ناهمواري‌ها و پَستي‌و بلندي‌هاي پياده روها و كوچه‌ها، پله‌هاي زياد مقابل در ورودي بناها، راه را براي تردد نابينايان ناهموارتر كرده است. در واقع، نامناسب بودن محيط شهري، نابينايان را در استفاده از خيابان‌ها و فضاهاي عمومي مانند پارك‌ها و حضور فعال و پررنگ در اجتماع محروم كرده، آن‌ها را به خانه نشيني و دوري‌گُزيدن از اجتماع ترغيب كرده است. اين مقاله با تحلیل نقاط قوت و ضعف مركز نابینایان شهید بهشتی اصفهان به ارائه‌ي راهكارهایی در جهت بهبود طراحی این گونه مراكز پرداخته است.