مقايسه تطبيقي پراكنش فضايي مساجد با توجه به مولفه هاي شهر اسلامي (نمونه موردي: مناطق 5 و 11 شهرداري مشهد)

بناهای مذهبی همواره یكی از اساسی ترین عناصر بافت، ساخت و شكل شهرها بوده و هستند. در شهرهای اسلامی، مسجد جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده و به مثابه ی برجسته ترین عنصر منبعث از دین اسلام از همان ابتدا با جامعه ی مدنی اسلام همراه بوده است. اغلب مساجد در مركز شهرها، نزدیك بازارها و محدوده ی دارالحكومه ساخته می شدند و اگر شهری به بیش از یك مسجد نیاز داشت، مساجد دیگری از طرف حكومت یا افراد خیر احداث می شد. اهمیت مساجد در شهرها به حدی بود كه اگر شهری مسجد جامع یا آدینه نداشت، اهمیت شهری هم نداشت. در حال حاضر نیز در اكثر كشورهای مسلمان از جمله ایران مساجد به عنوان نماد ساز و كار اولیه حكومت اسلامی وجود دارد. از طرفی نیز با گسترش و بزرگ شدن تدریجی شهرها به پهنه های وسیع، دیگر نیاز شهرها با یك مسجد جامع برآورده نمی شد. بنابراین در شهرها، مساجد فراوانی ساخته شد. از شاخص های مورد تاكید ائمه اطهار و اندیشمندان اسلامی برای بنای مسجد در مراكز مسلمان نشین، پراكنش فضایی متناسب با محیط، مكان یابی مناسب برای دسترسی مناسب و تناسب تراكم جمعیت به تعداد مساجد بوده است. بر این اساس مقاله پیش رو به بررسی پراكنش فضایی مساجد در دو منطقه ۵ و ۱۱ شهرداری كلانشهر مشهد با توجه به سه شاخص فوق می پردازد ، روش تحقیق در مقاله پیش رو از نوع پیمایش و توصیفی- تحلیلی می باشد. نتایج تحقیق نیز بیانگر این موضوع بود كه در منطقه ۱۱ شهرداری مشهد روابط و استانداردهای موجود كشور برای مساجد تا حدی رعایت گردیده است و در منطقه ۵ شهرداری مشهد علاوه بر بیشتر بودن تعداد كمی مساجد پراكنش فضایی بهتری را نیز شاهد هستیم.