مطالعات راهبردي مراتع و منابع آب حوزه آبخيز قره آقاچ و ارائه راهكارهاي جلوگيري از هدر رفت آب

یكی از مهمترین عوامل محدود كننده توسعه اقتصادی می تواند كمبود آب با كیفیت نامناسب آن باشد. این گوهر گرانبها گاهی نایاب بوده كه منجر به خشكسالی و یا گالی منجر به وقوع سیلابهای مخرب شده كه هر ساله خسارت زیادی به بار می آورد. در این رابطه یكی از موارد حائز اهمیت مراتع می باشند كه پوشش گیاهی موجود روی سطح خاك نقش فاظتی عمل می نماید، به طوریكه تاج پوشش گایهان باعث كاهش سرعت ضربه قطرات باران به سطح خاك شده و منابع بسته شدن خلل و فرج ناشی از شدت ضربه قطرات باران می گردد. مدت زمان نفوذ قطرات باران در خاك نیز افزایش یافته و حجم آب نفوذ یافته در خاك بیشتر می شود. نهایتاً آب به سطح سفره آب زیر زمینی رسیده و باعث تغذیه آبهای زیر زمینی می گردد. بنابراین مراتع نقش موثری در ذخیره آبهای سطحی و بالا بردن سطح آب زیر زمینی و نهایتاً استحصال و ذخیره آب دارند. هدف از این مطالعه بررسی شرایط محیطی و منابع آب منطقه جهت ارائه راهكارهای مناسب برای جلوگیری از هدررفت و از دسترس خارج شدن آب قابل استفاده می باشد. در این راستا به مطالعه مراتع حوزه ابخیز كرچمبوی پرداخته شد. منابع آب قابل دسترس در حوزه آبخیز شناسایی شد. منابع آب زیرزمینی چشمه های محلی و قنوات و منابع آب سطحی حوزه مورد بررسی قرار گرفت.نقشه شبكه هیدروگرافی به روش استرالر تهیه گردید. جهت مطالعه منابع آب در حوزه، عملیات صحرایی در دو فصل (بهار و پائیز)صورت پذیرفت. دبی خروجی هركدام از منابع آب زیرزمینی (چشمه و قنات)و آبهای سطحی با استفاده از روشهای مناسب دبی سنجی (مولینه، سطل حجمی، پارشال فلوم و جسم شناور) اندازه گیری شد. دبی نقطه خروجی حوزه با مولینه اندازه گیری شده ومیزان آن از 0 در فصل پائیز تا 855 لیتر بر ثانیه در فصل بهار تغییر یافت. نهایتا مقایسه داده ها در دو فصل خشك و پر آب تفاوت فاحشی را نشان می دهد كه اولین عامل موثر در اختلاف داده ها میزان متفاوت نزولات جوی است. دومین عامل موثر در كاهش میزان دبی خروجی ، فرسایش زیاد خاك در منطقه در اثر چرای مفرط می باشد. مطالعه منابع آب ووضعیت هیدرولوژیك منطقه و همچنین بررسی وضعیت مراتع موجود در منطقه در مطالعه موردی حوزه آبخیز كرچمبوی نشان داد كه باید مبادرت به حفظ بیشتر از مراتع و اراضی ملی كرد،كه عدم توجه به این مساله نه تنها باعث كاهش سطح منابع خواهد شد بلكه خسارات زیادی را به جوامع بشری وارد خواهد آورد.

One of the most important limitations of economic development is shortage of water with suitable quality. This valuable element is sometimes unreachable which cause draughts terrible floods. Vegetative cover controls water and wind erosion. Rangelands have an effective role in storage of surface runoff and increasing ground water level. To study the water resources of Gharah Aghach watershed, field works were performed in two seasons; ١.fall; the low water season and ٢: spring: the high water season. The discharge rate of all ground water resources including wells, springs, and Qanats were measure using suitable methods for each water resource including the volumetric, flow rate meter, prachal flume, and terracing method. The flow rate meter was used to find the watershed main outlet discharge rate. This rate had decreased in fall as compared spring by about ٨٥٥ sec lit . All the date collected in fall are very much lower than spring. The main reasons for this decrease in discharge rate are lower rainfalls and soil erosion due to compact grazing. The investigation of water resources and rangelands show that conservation of rangelands needs very much higher attention for control of the damages.