209

قواء الادويه

ابن تلميذ، هبه الله بن صاعد، 465- 506؟هـ. ق. ebn-e telmiz، hebat-o-llah-e-bn-e saed (1073- 1113)

قرن 6هـ. ق.

ناشناخته

654هـ. ق.

كل ما يزد علي البدن مما يجزي بينهما فعل و انفعال فلا يحلو من ان يفعل في البدن او ينفعل عنه

ناقص: الادهان الاخر قد صدقوا في مخالفته اياها اللبن لانه

ندارد

تك متني

عربي

70ص.

نسخ

خوانا

ندارد

ندارد

British Library

34305-34309

OR 8294

ندارد

ميكروفيش , نسخه الكترونيكي

داروشناسي -- متون قديمي تا قرن 14 , پزشكي سنتي -- متون قديمي تا قرن 14 , پ‍زش‍ك‍ي‌ اس‍لام‍ي‌ -- م‍ت‍ون‌ ق‍دي‍م‍ي‌ ت‍ا ق‍رن‌ 14

طب، قوي الادويه، خواص داروها، ادويه مفرده، ادويه مركبه، تركيب داروها، قدرت داروها

پزشكي

مالك حقوقي (خريداري نسخه ديجيتال)

كامل

34305

ندارد

13

ابتداي نسخه افتادگي دارد.

image/jpg

ابوالحسن هبةالله بن ابى العلاء يا صاعد بن‌ هبةالله بن‌ ابراهيم‌ (ح465 يا 466-506ق)، ملقب به موفق الملك، امين الدوله و سلطان‌الحكماء و معروف به ابن تلميذ، پزشك، داروشناس، اديب و شاعر مسيحى بغدادى است. علت‌اشتهار وى به ابن تلميذ را انتساب به ابوالفرج معتمد الملك يحيى بن تلميذ، نياى مادرى وى دانسته‌اند كه‌او نيز به ابن تلميذ شهرت داشته است. ابن‌تلميذ در بغداد و در خانواده‌اى مسيحى تولد يافت. پدر وى پزشكى مشهور بود. در هيچ يك از منابع قديمى، اشاره‌اى به سال تولد وى نشده است، ولى با توجه به تصريح بيشتر مآخذ كه درگذشت او را در 28 ربيع‌الاول 560ق يا صفر همان‌سال دانسته و اين كه وى 94 يا 95 سال عمر كرده است، بايد تولد او در حدود 465 يا 466ق باشد. ولى بنا به‌رأى شيخو وى در 474ق زاده شده است. ابن تلميذ مقدمات علوم را در زادگاه خويش فراگرفت و به گفته ابن خلكان، استاد وى در پزشكى، هبةالله بن سعيد بوده‌است. وى سپس براي تكميل معلومات و مطالعات پزشكى، به ايران سفر كرد. چنانچه از منابع جديد بر مى‌آيد، وى به سراسر ايران رفته و اطلاعات خويش را در زبان فارسي تكميل كرده است و گويا در اين دوره بوده است كه او به دربار سلطان سنجر راه يافت. به گفته بيهقى، وى به هنگام بيمارى سلطان، نسخه‌اى براي او تهيه كرد كه با مخالفت پزشك دربار سنجر روبه‌رو شد. ابن تلميذ در شهر ساوه به ديدار موفق‌الدين ابوطاهر حسين بن محمد رسيد و از كتابخانه مهم وقفى ‌او استفاده كرد و در مدح وى اشعارى سرود. آنگاه به بغداد بازگشت و پس از درگذشت ابوالفرج يحيى بن تلميذ، به جاى وى نشست و به دربار خلفاى عباسى راه يافت و پزشك مخصوص خليفه المقتفى شد و نيز به رياست بيمارستان عضدى رسيد و تا هنگام‌ مرگ، در همان منصب باقى بود. سپس به رياست پزشكان بغداد منصوب شد و رياست هيأت ممتحنه پزشكان را به عهده گرفت. به گفته بيهقى، حقوق ساليانه وى در بغداد بيش از 20 هزار دينار بود كه همه آن را در راه طالبان علم و افراد مستحق انفاق مى‌كرد. ميان او و اوحد الزمان ابوالبركات هبةالله ابن ملكا، رقابت و دشمنى بود و يك بار ابن ملكا در نامه‌اى كه به حيله به ‌خليفه رسانيد، كوشيد كه‌ نظر خليفه را نسبت به ابن تلميذ تغيير دهد، اما خليفه در مقابل اين سعايت، جان و مال ابن ملكا را بر ابن تلميذ مباح ساخت. ولى ابن تلميذ متعرض او نشد و فقط در چند بيت شعر او را هجو كرد. ابن تلميذ را بسيارى از منابع، يكى از پزشكان و حكيمان برجسته دوره عباسى به شمار آورده‌اند، چنان كه قفطى او را بقراط عصر و جالينوس زمان خود دانسته‌است. بيهقى به نقل از ابوبكر ابن عروه، نوشته است كه وى غير از دانش‌پزشكى، در علوم ديگر به ويژه در منطق و طبيعيات، چيره دست بوده است. وى در الهيات مسيحى نيز اطلاعات گسترده‌اى داشت، چنان كه به گفته ياقوت، او كشيش مجتمع مسيحى بغداد و رئيس آن بود. وى از مسائل اسلامى، به ويژه طب بر پايه احاديث نبوى نيز بهره‌اى وافر داشت و شرحى بر احاديث نبوى نوشت كه در نوع خود از اولين كتاب‌ها در اين موضوع به شمار رفته‌است. او به‌موسيقى و موسيقى‌دانان نيز علاقه‌مند بوده است و از شعرى خوب و نثرى زيبا برخوردار بود؛ ولى نثر وى از نظم او بهتر بوده‌است. محتواى اشعار وى از مسائلى چون پزشكى عمومى، بهداشت غذايى، سلامت روانى، دوستى، مهمان‌نوازى، فروتنى و پند و اندرز تشكيل مى‌شود. وى اشعارى نيز در هجو و مذمت معاصران خود دارد. وى داراى آثار و تأليفات طبى متعددى است، اما هيچ يك از آن‌ها ابتكارى نيستند، بلكه‌بيشتر شرح، تفسير و تلخيص آثار بقراط، جالينوس، ابن‌سينا، ابوبكر زكرياى رازى، حنين بن اسحاق، ابن مسكويه و ابن جزله است (رفيعي علامرودشتي، دايره المعارف بزرگ اسلامي، مدخل «ابن تلميذ»؛ ويكي نور، مدخل «ابن تلميذ، هبه الله بن صاعد»).

امين‌الدوله بن التلميذ ابن‌التلميذ، ابوالحسن هبةالله بن ابي‌العلاء صاعد ابوالحسن هبةالله بن ابى العلاء صاعد بن‌ هبةالله بن‌ ابراهيم‌ ملقب به موفق الملك ملقب به امين الدوله ملقب به سلطان‌الحكماء معروف به ابن تلميذ (ويكي نور، مدخل «ابن تلميذ، هبه الله بن صاعد»)

برخى از مشهورترين آثار وى عبارتند از: 1. اقراباذين در داروشناسى و داروسازى به‌زبان‌عربى، 2.الرسالة (المقالۀ) الامينية في الفصد، 3.اختيار كتاب الحاوى كه تلخيصى از كتاب حاوى رازى است، 4.شرح مسائل حنين بن اسحاق، 5.الكناش في الطب، مقالة في الفصد (ويكي نور، مدخل «ابن تلميذ، هبه الله بن صاعد»)

صفحات ابتدايي كتاب فاقد فهرست مندرجات است.

ابتداي نسخه كمبود دارد.

نسخه رنگي اثر در آدرس زير موجود است: https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100069829787.0x000002