پرداخت هاي غيررسمي در ايران: نتايج مطالعه اي مقطعي قبل از اجراي طرح تحول نظام سلامت

Informal payments in Iran: A cross- sectional study prior to implementation of the health system reform

پرداخت هاي غير رسمي يا زيرميزي پديده اي است كه اهميت اخلاقي ويژه اي دارد و به نظر مي رسد در برخي از تخصص هاي پزشكي رايج باشد. اين مطالعه با هدف بررسي شيوع و عوامل موثر بر آن انجام شده است. اين پژوهش مطالعه اي مقطعي است كه بين پزشكان متخصص عمدتاً جراح با تخصص هاي مختلف شركت كننده در كنگره ها و برنامه هاي آموزش مداوم توسط پرسشنامه در سال 1392 و قبل از اجراي طرح تحول نظام سلامت انجام شده است. در اين تحقيق 257 پرسشنامه وارد مطالعه شد. شيوع دريافت زيرميزي در بين پزشكان مورد مطالعه كه امكان دريافت زيرميزي را داشتند نسبتاً زياد (63/8 درصد) بود. پزشكان شاغل در بخش خصوصي و نيز پزشكان شاغل در شهر تهران و كساني كه نگرش مثبت به زيرميزي داشتند بيش تر زيرميزي دريافت مي كردند. به باور پرسش شوندگان، شايع ترين علت، تعرفه هاي غير واقعي و شايع ترين پيامد، بالا رفتن هزينه هاي بيماران بود. متاسفانه، بيش از نيمي از پزشكان يا اعتقاد به غيراخلاقي نبودن زيرميزي نداشتند يا نظر قاطعي نسبت به اين كه اين عمل غيراخلاقي است ندادند. با توجه به رابطه ي مستقيم بين نگرش پزشكان و دريافت زيرميزي به نظر مي رسد در زمينه ي نشان دادن قبح زيرميزي به پزشكان نياز به آموزش وجود دارد. علت شيوع كم تر زيرميزي در بخش دولتي شايد نظارت بيش تر در اين بخش باشد. به نظر مي رسد با وضع راهنماي اخلاقي در جهت نشان دادن قبح دريافت زيرميزي بين پزشكان و اصلاح ساختارهاي نظام سلامت از جمله واقعي نمودن تعرفه ها بتوان تا حدود زيادي از بروز اين پديده جلوگيري كرد.

Informal payments in clinics raise ethical concerns in healthcare delivery. This cross-sectional questioner survey aims to evaluate the prevalence and related factors of informal payment in healthcare system in Iran. The study was carried out in 2013, prior to the implementation of the government' Health System Reform among physicians with different specialties. The questionnaire were distributed among the participants during the congresses and continuing medical education programs. In results; of the total specialist physicians, 276 returned the questionnaires. The response rate was 81.17%. and out of 276 returned questionnaires 257 fulfilled the inclusion criteria. The prevalence of informal payments, among the physicians who were susceptible to receiving informal payments, was relatively high (63.8%). The physicians who practiced in the private sector, as well as physicians who practiced in Tehran and those who had a positive attitude towards the informal payments, received more informal payments. From the viewpoint of the respondents, the main cause of informal payments was unrealistic/unfair tariffs and the main consequence of informal payments was the rising costs of patient care. This study showed that, unfortunately, more than half of the participants did not believe or did not decisively consider informal payments as unethical. This confirms the importance of physicians’ education about the unethical practice of informal payments. However, compare to private sectors, more supervision in public sector may be the main cause of less prevalence of informal payments in public hospitals. In conclusion: Developing ethical guidelines to prevent informal payments as well as more realistic and fair tariffs would help to decrease the incidence of informal payments.