اهميت اخلاقي ظرفيت رواني در شرايط استطاعت سفر حج تمتع

Ethical Importance of Psychological Capability for Affordability of Hajj

برخورداري از استطاعت مالي، توانايي بدني و ظرفيت رواني، مهم ترين شرايط وجوب حج تمتع هستند؛ اما اكثر مكلفان، به ظرفيت رواني توجهي نداشته، هر سال، تعدادي افراد فاقد ظرفيت رواني با رفتن به حج، آسيب ديده و تحت درمان قرار مي گيرند يا به كشور بازگردانده مي شوند. در نتيجه، شماري از واجدين شرايط از فريضه ي حج محروم مي شوند. درباره ي ظرفيت رواني مكلفان، پژوهشي انجام نگرفته و هدف اين مطالعه، نشان دادن اهميت اخلاقي ظرفيت رواني براي انجام حج است. در بخش كمي اين مطالعه كاربردي -تحليلي، نخست اطلاعات پرونده هاي موجود در سيستم ثبت اطلاعات مركز پزشكي حج و زيارت از سال 1391تا 1393 شمسي استخراج شده و پس از ارزيابي با رعايت معيارهاي DSM-IV-TR توسط دستيار روان پزشكي زير نظر متخصص و پزشكان كاروان ،اطلاعات بدست آمده تحليل شدند. در بخش كيفي، از مديران ستادي سازمان حج و زيارت و اعضاي كارگروه سلامت، اطلاعات سازمان يافته ي جامعي گردآوري شد. در اين مطالعه معلوم شد 16.7% (17 نفر) از حجاجي كه طي سال هاي 91 تا 93 به علت اختلالات رواني به بيمارستان هاي مكه و مدينه مراجعه كرده اند (جمعا 102 نفر)، به اختلالات طيف اسكيزوفرنيا و سايكوتيك مبتلا و فاقد ظرفيت رواني و شرط استطاعت بوده اند. نتايج مطالعه علاوه بر ياري سياست گذاران سلامت براي نظارت بر اعزام حجاج، مي تواند شاخصي شرعي و راهنمايي اخلاقي براي شناسايي مصاديق افرادي كه فريضه ي حج از آنان ساقط است تلقي شود و به جلوگيري از اتلاف هزينه، تضييع وقت حجاج و كاركنان و مخدوش شدن اعتبار ملي بينجامد؛ همچنين، نتايج اين پژوهش مي تواند به جايگزين كردن افراد واجد شرايط به جاي افراد فاقد شرايط، كمك كند.

The most important conditions necessitating Hajj are financial affordability, physical, and psychological capacity. Most persons who become bound to make the Hajj ignore the psychological capacity. Each year many persons lacking psychological capacity, go on Hajj and cause other mentally qualified people deprived of travel. A number of these pilgrims undergo medical treatment or are hospitalized during their travel and some of them are returned back to the country. No study has been carried out so far on these special conditions, psychological capacity, of Hajj. In quantitative part of this study, information of all records existing in the medical center of Hajj during 2012-2015 was extracted. The information was analyzed by assistant psychiatrist, professor, and physicians based on DSM-IV-TR standards. In qualitative part, systematic information was extracted from authorities of Hajj organization. From studied records related to psychiatric disorders, cases of schizophrenia and psychotic disorders were identified as lacking mental and psychological capacity. The results of this study showed that about 16% of the people with mental disorders such as schizophrenia and psychotic disorders, and that their dispatch to Hajj's journey was in contradiction with the principles of jurisprudence and ethics. This study can be regarded as a religious and ethical guide for identifying the examples of people who have been deprived, to help policy makers of the Hajj system to apply more strict monitoring of the dispatch of pilgrims, eliminating the time spent by other pilgrims and defusing national pride, and helping to replace eligible people instead of those who are not qualified for Hajj.