تجربه پزشكان خانواده روستايي درباره ارجاع بيماران و راه هاي بهبود آن (يك مطالعه كيفي)

Experience of Family Physicians in Rural Areas Regarding Referral System and Improving it (A qualitative study)

سابقه و هدف: طرح پزشك خانواده و بيمه روستايي از سال 1384 در سراسر كشور در حال اجرا است. بر به‌كارگيري نظام ارجاع در اين طرح تاكيد شده است. عدم موفقيت در اجراي درست نظام ارجاع يكي از مهم‌ترين مشكلات طرح پزشك خانواده است. با توجه به اهميت نظام ارجاع درطرح پزشك خانواده، اين مطالعه كيفي با هدف بررسي نظام ارجاع در طرح پزشك‌خانواده و بيمه روستايي از ديدگاه پزشكان خانواده شاغل درطرح مذكور درشهرستان ساري درسال1391 انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه كيفي با استفاده از شيوه تحليل محتوا قراردادي انجام شده است. نمونه‌گيري از نوع غير احتمالي و هدفمند بود. براي جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبه نيمه ساختارمند استفاده شده است. مصاحبه با 26 نفر از پزشكان خانواده كه حداقل يك سال سابقه كاري داشته اند، صورت گرفت. يافته‌ها: مهم‌ترين مشكلات از ديدگاه مصاحبه شوندگان در چهار تم يا موضوع اصلي شامل نقش ارائه‌كنندگان خدمات سطوح بالاتر، نقش بيماران، نقش پزشكان خانواده، و نقش سازمان‌هاي مجري و سازمان‌هاي نظارت‌كننده دسته‌بندي شد، كه با موضوعات فرعي شامل عدم ارائه پس خوراند، ارجاع معكوس، عدم آگاهي بيماران از دستورالعمل، عدم اعتماد بيماران به توانمندي پزشكان خانواده، مشكل مقاومت در مقابل درخواست بيماران، فشار ساير ذينفعان و ضمانت اجرايي دستورالعمل مرتبط بوده‌اند. استنتاج: مشكلات نظام ارجاع يا به اجزاي تشكيل دهنده وزارت بهداشت به‌عنوان مجري دستورالعمل يا به سازمان بيمه همگاني سلامت مرتبط است. از آن‌جايي‌كه وزارت بهداشت هم درتنظيم سياست وهم در اجراي آن نقش اصلي را دارد، بنابر اين راه حل را يا در تجديد سياست اتخاذ شده و يا در بهبود ظرفيت مديريتي و اجرايي آن بايد جستجو نمود.

Background and purpose: Family physician program was implemented in Iran since 2005. The referral system is considered to be highly important in this program. But failure in appropriate implementation of referral system is a core problem of rural family medicine program in Iran. This study investigated the viewpoints of family physicians regarding referral system in 2012. Materials and methods: This qualitative research was conducted using a conventional content analysis. Purposive sampling was done and continued until data saturation. Semi-structure interviews were carried out with 26 respondents who had at least one year experience as family physician. Results: Main problems were categorized as four main themes including: the role of service providers at higher levels, the role of patients, and role of executive authorities. These themes were associated with sub-themes including lack of feedback, reverse referral, patients’ lack of knowledge about the program, lack of patients’ trust in family physicians, patients who insist on receiving higher level services, and inappropriate implementation of instructions. Conclusion: Failure in referral system in family physician program is believed to be associated either with ministry of health as the main policy-maker or the Iran Health Insurance Organization. Therefore, the policies should be reviewed or the implementation of the program should be done with more strict supervision.