بررسي غلظت نيترات منابع آب زيرزميني شرب و كشاورزي شهرستان‌هاي شاهرود و دامغان

Nitrate Contamination of Drinking and Agricultural Groundwater Resources in Shahrood and Damghan, Iran

سابقه و هدف: نيترات يكي از مهم‌ترين آلاينده‌هاي منابع آب است كه باعث بيماري متهموگلوبينميا در كودكان و سرطان معده در بزرگسالان مي‌شود. هدف اين پژوهش بررسي وضعيت آلودگي آب‌هاي زيرزميني شهرستان‌هاي شاهرود و دامغان به نيترات و تعيين الگوي مكاني تغييرات آن در آب زيرزميني منطقه است. مواد و روش‌ها: تعداد 154 نمونه آب از چاه‌هاي محدوده شهرستان‌هاي شاهرود و دامغان برداشت شد و غلظت يون نيترات در آن‌ها اندازه‌گيري شد. آزمون كروسكال واليس به‌ منظور مقايسه غلظت نيترات در مناطق شهري، روستايي و دشتي، و آزمون من‌ويتني به‌منظور مقايسه غلظت نيترات در چاه‌هاي كشاورزي و شرب استفاده گرديد. به‌ منظور تعيين الگوي مكاني نيترات در آب زيرزميني منطقه نيز روش كريجينگ بيزين تجربي استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت نيترات در چاه‌هاي شهري، روستايي و دشتي به ترتيب 29/18، 11/58 و 10/40 ميلي‌گرم در ليتر است. غلظت نيترات در چاه‌هاي محدوده شهري با چاه‌هاي محدوده‌هاي روستايي و دشتي داراي اختلاف معني‌دار بود. نتايج هم‌چنين نشان داد كه غلظت نيترات در چاه‌هاي با مصرف شرب و كشاورزي داراي اختلاف معني‌داري نبودند. نتايج تحليل زمين‌ آمار نيز نشان داد كه غلظت نيترات در بخش جنوبي منطقه بيش‌تر از بخش شمالي است. استنتاج: اگرچه 4/5 درصد از چاه‌هاي مطالعاتي داراي غلظت نيترات بيش از استاندارد بودند، اما به نظر مي‌رسد در حال حاضر نيترات به‌عنوان يك مشكل حاد در منطقه مطرح نيست.

Background and purpose: Nitrate is one of the most important water pollutants contributing to methemoglobinemia in children and stomach cancer in adults. The aim of this study was to investigate the nitrate contamination of groundwater in Shahrood and Damghan and determination of the spatial pattern of its distribution. Materials and methods: A total of 154 wells were sampled in shahrood and Damghan and the nitrate concentration was analyzed. Kruskal-Walliss test was applied to compare the concentrations of nitrate in urban, rural and plain areas. The nitrate concentrations in agricultural and drinking wells were compared using Mann-whitney test. Empirical bayesian kriging method was used to study the spatial distribution of nitrate in the groundwater. Results: The mean concentration of nitrate in urban, rural, and plain area wells were 29.18, 11.58, and 10. 40 mgl-1, respectively. There was a significant difference in nitrate concentration between urban areas and that of the rural and plain areas; but no significant difference was found in nitrate concentration between the drinking and agricultural wells. The geostatistical analysis showed higher concentration of nitrate in southern part of the area than that of the northern part. Conclusion: The concentration of nitrate was higher than the permissible levels in 4.5% of the studied wells; however, at present this is not considered a health risk in the region.