بررسي عوامل مرتبط با رفتارهاي پيش گيري كننده از سرطان پوست در دانش آموزان دبيرستاني شهر سنندج: كاربردي از الگوي پرسيد

Skin Cancer Preventive Behaviors and Its Determinants among High School Students in Sanandaj, Iran: An Application of PRECEDE Model

سابقه و هدف: در سال‌هاي اخير، ميزان شيوع سرطان پوست در ايران افزايش يافته است؛ به‌طوري كه در استان كردستان شايع‌ترين سرطان مي‌باشد. هدف از مطالعه حاضر، تعيين وضعيت رفتارهاي پيشگيري‌كننده از سرطان پوست و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر سنندج با استفاده از الگوي پرسيد (PRECEDE) بود. مواد و روش‌‌ها: مطالعه توصيفي- مقطعي حاضر در سال تحصيلي 1394-1393 روي 225 نفر از دانش‌آموزان (17-15 سال) مقاطع دوم و سوم دبيرستان در شهر سنندج كه با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند، صورت گرفت. اين دانش‌آموزان پرسشنامه‌هايي شامل: سازه‌هاي آگاهي، نگرش، خودكارآمدي، حمايت اجتماعي، عوامل قادركننده و رفتارهاي پيشگيري‌كننده از سرطان پوست را به‌صورت خودايفا تكميل كردند. در اين مطالعه، داده‌ها با استفاده از SPSS 21 و آزمون‌هاي آناليز واريانس يك‌طرفه، Tمستقل، همبستگي پيرسون و رگرسيون خطي تحليل گرديد. يافته‌ها: براساس نتايج اين مطالعه، همبستگي مثبت و معناداري بين رفتارهاي پيشگيري‌كننده از سرطان پوست با متغيرهاي نگرش (0.175=r)، خودكارآمدي (0.509=r)، حمايت اجتماعي (0.332=r) و عوامل قادركننده (0.347=r) وجود داشت. همچنين ميانگين انجام رفتار در دانش‌آموزان كمتر از متوسط بود. در تحليل رگرسيون خطي، 29.9 درصد از واريانس رفتارهاي پيشگيري‌كننده از سرطان پوست توسط متغيرهاي مستقل پيش‌بيني گرديد كه در اين ميان، تنها متغير پيش‌بيني‌كننده معنادار، خودكارآمدي (P<0.001 ,B=0.416) بود. نتيجه‌گيري: در مطالعه حاضر، خودكارآمدي درك‌شده براي انجام رفتارهاي پيشگيرانه از سرطان پوست، يك عامل محوري بود. گفتني است در مداخلات ارتقاي رفتارهاي پيشگيري‌كننده از سرطان پوست در ميان دانش‌آموزان، تمركز بر افزايش درك از خودكارآمدي انجام رفتار به‌عنوان يك راهبرد داراي اولويت پيشنهاد مي‌شود.

Background and Objectives: The prevalence of skin cancer has been rising in Iran in the recent years. This disease is the most common cancer in Kurdistan province, Iran. Regarding this, the present study aimed to investigate the determinants of skin cancer preventive behaviors (SCPBs) among the high school students of Sanandaj, Iran, using the PRECEDE model. Materials and Methods: This descriptive cross-sectional study was conducted on 225 second- and third-grade high school students (age range: 15-17 years) in Sanandaj during the academic year of 2013-2015. The study population was selected through multistage sampling method. The students filled out some questionnaires covering such data as knowledge, attitude, self-efficacy, social support (as reinforcing factors), enabling factors, and SCPBs. The data were analyzed using one-way ANOVA, independent t-test, Pearson correlation coefficient, and linear regression in SPSS software, version 21. Results: According to the results, SCPBs showed a direct correlation with attitude (r=0.175), self-efficacy (r=0.509), social support (r=0.332), and enabling factors (r=0.347). The mean SCPBs among the students was lower than moderate. The results of linear regression analysis revealed that the independent variables predicted 29.9% of SCPBs within which self-efficacy was the only significant variable (P<0.001, β=0.416). Conclusion: As the findings indicated, perceived self-efficacy was a vital factor for performing SCPBs. Therefore, perceived self -efficacy should be considered as the first priority while planning for skin cancer prevention programs for high school students.