طراحي و تبيين مدل خط‌ مشي‌گذاري توسعه خوشه‌هاي كسب‌ و كار در ايران

Designing and explaining of policy-making model for business clusters development in Iran

هدف اين پژوهش*، طراحي مدل خط­مشي­ گذاري توسعه خوشه­ هاي كسب ­وكار ايران است. براي طراحي مدل از روش تحقيق «نظريه داده بنياد» استفاده شده است. بدين منظور با انجام مصاحبه با سياستگذاران بخش دولتي متولي توسعه خوشه ­ها، عاملان توسعه خوشه­، ديگر نهادهاي خصوصي حمايت­ كننده و مطالعه اسناد سازماني، منابع اطلاعاتي موردنياز جمع ­آوري شد. سپس با انجام كد گذاري باز، محوري و گزينشي مدل خط­مشي­ گذاري توسعه خوشه تدوين گرديد. يافته ­هاي تحقيق نشان مي‌دهد دلايل عمده­ اي كه سياستگذاران را به خط­ مشي ­گذاري توسعه خوشه ­اي رهنمون مي­ سازد، جايگاه اقتصادي خوشه ­ها و ويژگي ­هاي ساختاري متفاوت آنها است. بر اساس يافته­ ها، توسعه خوشه متضمن ابعاد متعددي شامل ارتقاي زنجيره ارزش، توسعه بازار،‌ ارتقاي فناوري و توسعه منابع انساني است. همچنين اهم سياست­هاي توسعه خوشه ­اي را مي­ توان در سطح ملي، فرهنگ ­سازي و مشروعيت‌بخشي، در سطح استاني، شبكه ­سازي نهادي، شناسايي و اولويت ­بندي خوشه ­ها و در سطح خوشه، اعتمادسازي، BDS پروري و توسعه شبكه ­هاي كسب­ وكاربرشمرد. مهم­ترين پيامدهاي توسعه خوشه نيز، هم­ افزايي سياست­ها و كاهش معضلات اجتماعي در سطح كلان است

The purpose of this research is to design a model for policy-making of business clusters development in Iran. "Grounded Theory" is applied for designing the model. The necessary information resources were gathered by conducting interviews with policy makers of the public and private sector and studying organizational documents. Findings of the research show that the main reasons for cluster development are the economic position of clusters and their different structural features. cluster development involves several dimensions including value chain promotion, market development, technology upgrading and human resource development. Also, the most important policies of cluster development can be considered culture-building and legitimizing at the national level, institutional networking, identification and prioritization of clusters at provincial level, and trust building, BDS promotion, and development of business networks at the cluster level. The consequences of cluster development are the synergy of policies and the reduction of social problems at the macro level.