جايگاه مسئله ساز اراده آزاد و فيض الهي

The Problematic Relationship between Free Will and Divine Grace in Augustinian Narrative of the Problem of Evil

ازجمله مباحث محوري انديشه آگوستين بحث درباره اراده و ارتباط آن با مسئله شر است. او وارث مفهوم اراده به روايت رواقيون است كه آن را با فلسفه نوافلاطوني صورت بندي كرده است. سخن مشهور درباره نظر آگوستين اين است كه خود شر امري عدمي است و لذا در مورد شرور اخلاقي، عدم اراده به خير عين شر محسوب مي شود. به اين ترتيب، از نظر او قصد صحيح و يا ناصحيح در اراده، عامل اصلي بروز شر در افعال آدمي است. اراده بر همين پايه به اراده خير و شر تقسيم مي شود. نكته ي مهم اين است كه از نظر آگوستين اراده نيك داراي عاملي وجودي است درحالي كه اراده شر عاملي ندارد، زيرا از نظر او شر امري عدمي است و اگر عاملي براي اراده شر وجود داشته باشد همان روي گرداني از نيت خير است. اين پاسخ افلاطوني آگوستين به نسبت اراده و شر با معضلاتي روبرو مي شود. مهمترين معضل پيشاروي اين نظريه اولا به مخاطره انداختن معناي آزادي اراده و سپس نسبت آن با مفهوم فيض الهي و ياري رساني الهي است. ما در اين مقاله مي كوشيم با تكيه بر متن آثار آگوستين به ويژه شهر خدا و رساله درباره اراده آزاد، و رساله درباره طبيعت خير ابتدا تقرير دقيقي از نظريه آگوستيني مناسبت اراده و شر به دست دهيم و در همين راستا جايگاه مسئله ساز اراده آزاد و فيض الهي در تقرير آگوستين از مسئله شر را نشان دهيم. به نظر مي رسد همين جايگاه مسئله ساز، آگوستين را وادار به فراروي از تقرير افلاطوني نظريه شر به ياري نظريه ي فيض الهي مي كند.

The discussion of will and its relationship with the problem of evil has an important position in Augustine’s thought. He was a legatee of the stoics in this realm، but he later formulated it with a new Platonic schema. It has been claimed that he considered evil as non-entity، and with regard to moral evil، he viewed evil as the lack of good will. Therefore، will is divided into good and evil. The main point، in this narrative، is that although good will has an existential cause، bad will lacks existential cause. Therefore، its cause is the avoidance of good will and deeds. Apparently، Augustine’s platonic response to the problem of evil has encountered a dilemma. The dilemma consists in compromising the freedom of human will and its relationship with the concept of God’s grace and mercy. Drawing on Augustine’s texts، particularly City of God and the treatise On Free Will and the essay About the Nature of Good، we try first to present a formulation of Augustinian theory concerning the relationship between will and evil; then، we demonstrate the problematic relationship between free will and divine grace in the Augustinian’s narrative of the problem of evil. Apparently the very issue has forced Augustine to formulate his Platonic theory of evil.