بررسي شيوع سوء مصرف مواد و عوامل مرتبط با آن در مصرف كنندگان قليان

Prevalence of Substance Abuse and Associated Factors in Hookah Users

سابقه و هدف: سوء مصرف مواد يكي از مهمترين مشكلات اجتماعي در ميان جوانان است. هدف از اين مطالعه بررسي شيوع سوء‌مصرف مواد و عوامل مرتبط با آن در مصرف‌كنندگان قليان شهر زاهدان مي‌باشد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه مقطعي در سال 1394 روي 600 نفر از مصرفكنندگان قليان شهر زاهدان انجام گرفت. طبق نقشه شهري، زاهدان به 5 منطقه شمالي، جنوبي، شرقي، غربي و مركزي تقسيم شد و يك نقطه شروع از روي نقشه انتخاب شد و افراد حاضر در اولين قليان سراي منطقه وارد مطالعه شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه جمع‌آوري گرديد. سپس آدرس نزديك‌ترين قليان سراي بعدي سوال شده و نمونه‌گيري از قليان سراي بعدي نيز به همين ترتيب ادامه يافت تا تمامي پرسشنامه‌هاي مورد نياز در هر منطقه تكميل گرديد. دادهها در نرم‌افزار Stata.12 با استفاده از آزمون مجذور كاي، T مستقل و رگرسيون لوجستيك چندگانه تحليل شد. يافته‌ها: ميانگين سني شركت كنندگان 5/1 ±26/1 سال بود. 53 درصد از مصرف كنندگان، قليان را به صورت گروهي استعمال مي‌كردند. سن شروع اولين مصرف قليان در پسران و دختران به ترتيب 6/13 ±17/1 و 5/6 ±21/2 سال بود (0/04=p). ميزان شيوع كلي مصرف انواع مواد 70/4 درصد بود. استعمال قليان به صورت گروهي ((OR=2.03, P=0.05)، مصرف قليان يك روز در ميان (OR=2.2, P=0.042)، زندگي در خانه مجردي (OR=2.27, P=0.046)، دانشجو بودن (OR=3.7, P=0.01) و پسر بودن (OR=3, P=0.032) شانس گرايش به ساير مواد در مصرف‌كنندگان قليان را افزايش مي‌داد. استنتاج: سوء مصرف مواد در مصرفكنندگان قليان بيش از جمعيت عمومي بود. قليان مي‌تواند در شروع‌ مصرف ساير مواد نقش داشته باشد. موقعيت استعمال قليان والگوي مصرف آن به عنوان فاكتورهاي مهم مرتبط با گرايش مصرف‌كنندگان قليان به ساير مواد مخدر و صنعتي است.

Background and purpose: Substance abuse is one of the main social problems among young adults. This study aimed at evaluating the prevalence of substance abuse and associated factors in hookah users in Zahedan, Iran. Materials and methods: This cross-sectional study was carried out on 600 hookah users in Zahedan, 2015.The city was divided into 5 districts (north, south, east, west and center) according to the maps. Then a start point was randomly selected and all individuals in first hookah place were entered into the study. Other cases were studied by referring to next nearest hookah places. The study questionnaires were completed in each districts. Data analyses were performed in Stata.12 using Chi-square, Independent T test and multiple logistic regression. Results: The subjects’ mean age was 26.1±5.1 years old. About 53% of the participants used hookah in groups. The ages of first hookah experience in males and females were 17.1±6.13 and 21.2±5.6 years old, respectively (P=0.04). Total prevalence of substance abuse was 70.4%. Using hookah in groups (OR=2.03, P=0.05), using hookah every other days (OR=2.2, P=0.042), living alone (OR=2.27, P=0.046), being university student (OR=3.7, P=0.01), and being male (OR=3, P=0.032) significantly increased the chance of substance abuse among hookah users. Conclusion: The prevalence of substance abuse in hookah users was found to be more than that in general population. Use of hookah can play a role in initiation of substance abuse. Also, the situation of hookah use and pattern or levels of consumption are the most important predictors in tendency of hookah users to other tobacco products and addictive industrial materials.