بررسي تطبيقي داستان هاي ايراني و مصري هزار و يك شب

One thousand and one nights, a comparative study

هزار و يك شب را مادر قصه­ هاي جهان ناميده­ اند. حضور قوميت­ هاي مختلف از هر مليتي در اين اثر چنان آشكار است كه قابل انكار نيست. اين كتاب طي قرن­ها منبع سرگرمي براي عامه و زمينه ي تحقيقات و پژوهش­ هاي گسترده براي محققان و پژوهشگران بوده­ است؛ به طوري كه امروزه يكي از منابع عمده براي مطالعه و تحقيق فرهنگ ملل شرق و مسائل اجتماعي و تاريخي شرقي به شمار مي ­رود. اين مجموعه پيش از اينكه عربي باشد، ريشه در افسانه ­هاي كهن ايراني دارد و تركيب آن با قصه­ هاي مناطق ديگر چون هند باستان، عرب، بغداد، مصر و غيره از آن شاهكاري ساخته­است كه مي­توان در آن از عرف، آداب و رسوم، باورها، آيين­ ها و هنجارهاي فرهنگي و اجتماعي مناطق گوناگون به ويژه جهان شرق همزمان آشنا شد و اطلاعاتي كسب كرد. به طور كلي، داستان­هاي هزار و يك شب به دليل امتزاج فرهنگ­ هاي گوناگون شرقي، زمينه­ ي بسيار مناسبي را براي مطالعه­ ي تطبيقي مفاهيم و باورهاي فرهنگي و اجتماعي در داستان­ ها و حكايت­ هاي اين اثر ايجاد كرده ­است. مقاله­ ي حاضر نيز بر آن است كه با نگاه تطبيقي، به بررسي نقاط اشتراك و وجه اختلاف داستان­ها و قصه­ هاي دو خاستگاه عمده­ ي اين اثر يعني ايراني و مصري از جهت مشتركات يا تضادهاي فرهنگي، اجتماعي، آداب، عادات و باورهايي كه بين اين دو خاستگاه در اين اثر ريشه دوانيده ­است، بپردازد. بدين منظور پس از نگاهي گذرا به خصوصيات و ويژگي­هاي داستان­هاي ايراني و مصري اين مجموعه، در ادامه با ذكر شواهدي از اين اثر به افتراق و شباهت داستان­ هاي اين دو دسته خواهيم پرداخت.

One Thousand and One Nights has been called the mother of the world stories. The presence of different ethnicities from different nations is so strong it cannot be denied. The book has served as a source of entertainment for many and a field for vast researches in a way that it has turned into one of the main sources for the study of the culture and the social and historical issues of the East. The book is more rooted in ancient Iranian mythology than in Arab myths. It presents a mixture of Iranian myth with stories from ancient India, Baghdad, Egypt etc. That makes the book a masterpiece that allows a thorough study of different cultural issues of the world and the East. The book provides a good ground for comparative studies. The present study tries to investigate the commonalities and the differences between the Iranian and the Egyptian stories of the book. The following starts with a brief look at the stories and the points they have in common or they don’t.