بررسي رابطه ميان مؤلفه‌هاي برنامه درسي پنهان با ابعاد گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان

Survey of Relation between Hidden Curriculum Components and Dimensions of Tendency to Students’ Critical Thinking

هدف پژوهش حاضر بررسي رابطه بين مؤلفه‌هاي برنامه درسي پنهان با ابعاد مقياس گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان بود. روش پژوهش توصيفي از نوع همبستگي بود. نمونه‌ها بالغ بر 381 نفر از دانشجويان دانشگاه شاهد بودند. از دو مقياس سنجش ابعاد برنامه درسي پنهان دانشگاهي و نيز مقياس استاندارد گرايش به تفكر انتقادي كاليفرنيا (2001) استفاده‌شد. روايي مقياس سنجش ابعاد برنامه درسي پنهان دانشگاهي حسب تأييد تعدادي از متخصصان موضوعي و پايايي آن نيز در آلفاي كرونباخ در دو جنبه؛ مثبت و منفي برابر با 0/88 و0/86 بود. مقياس گرايش به تفكر انتقادي كاليفرنيا داراي روايي متناسب بود و در آلفاي كرونباخ، پايايي آن برابر با 0/90 محاسبه‌شد. يافته‌ها حاكي از آن است كه1. بين مجموع مؤلفه‌هاي برنامه درسي پنهان با ابعاد هفت‌گانه گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان دانشگاه شاهد، همبستگي معنادار وجوددارد (برخي از ابعاد مثبت و منفي برنامه درسي پنهان با ابعادي خاص يا كل گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان، همبستگي مثبت يا منفي معنادار داشت). 2. همبستگي بين كل مؤلفه‌هاي مثبت برنامه درسي پنهان با بعد گرايش به فراخ‌انديشي، مستقيم و معنادار بود.3. همبستگي بين كل مؤلفه‌هاي منفي برنامه درسي پنهان با ابعاد تحليلگري، كنجكاوي، بلوغ در قضاوت، جست‌وجوگري حقايق، فراخ‌انديشي و نيز كل ابعاد گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان، معكوس و معنادار بود.4. مدل‌هاي رگرسيوني در قالب معادله چهارمتغيري جهت تحليل سهم نسبي مؤلفه‌هاي برنامه درسي پنهان در پيش‌بيني گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان (كل) نشان‌داد كه مؤلفه‌هاي؛ «جنبه منفي محتواي دروس رشته تحصيلي» (0/174- =b)، «جنبه منفي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي» (0/149- =b)، «جنبه مثبت محتواي دروس رشته تحصيلي» (0/142- =b) و «جنبه مثبت روش تدريس استادان» (0/100=b) درمجموع 30/2 درصد از كل واريانس گرايش به تفكر انتقادي دانشجويان را به نحو خاص خود، اعم از رابطه معنادار منفي(معكوس) يا مثبت (همسو) تبيين‌نموده‌اند (20/21 =F ؛ 0/000=sig).

The purpose of this research was survey of relation between hidden curriculum components and dimensions of students’ tendency to critical thinking. Methodology of the research was descriptive correlation. The sample included 381 students of Shahed University and two indicators of measurement of university hidden curriculum dimensions and standard index of tendency to California students’ critical thinking (2001) were used. Validity of indicators of measurement of university hidden curriculum dimensions was approved by some of relevant experts while its reliability in two positive and negative aspects by Cronbach’s alpha was respectively 0.88 and 0.86. Index of California students’ tendency to critical thinking had appropriate validity and according to Cronbach’s alpha its reliability was 0.90. Findings showed that: 1- there is significant correlation between hidden curriculum components and seven dimensions of Shahed University students’ tendency to critical thinking (some of positive and negative aspects of hidden curriculum components had significant positive and negative correlation with some special dimensions or whole tendency to critical thinking). 2- The correlation between all positive components of hidden curriculum and tendency to thinking broadly was direct and significant. 3- The correlation between all negative components of hidden curriculum and dimensions of analysis, curiosity, maturity in judgment, truth seeking, thinking broadly, as well as whole dimensions of tendency to critical thinking was reverse and significant. 4- Regression models in form of four-variable equation for analysis of relative share of hidden curriculum components for prediction of tendency to critical thinking (whole) indicated that components of “negative aspect of content of major’s courses” (b= -0.174), “negative aspect of evaluation of academic success” (b= -0.149), “positive aspect of content of major’s courses” (b= -0.142), and “positive aspect of professors’ methodology” (b= 0.100) totally have provided 30.2% of total variance for students’ tendency to critical thinking including significant negative (reverse) or positive (direct) relations (sig= 0.000 F= 20.21).