تأثير آللوپاتي عصاره حاصل از اندام‌هاي علف‌هاي هرز تاج خروس، سلمه تره و پنجه مرغي بر جوانه زني و رشد كلزا

Allopathic effects of Chenopodium album, Amaranthus retrofelexus and Cinodon dactylon on germination and growth of rapeseed

با توجه به فراواني علف هاي هرز تاج خروس، سلمه تره و پنجه مرغي در مزارع و هم چنين اهميت كلزا به عنوان يك گياه روغني مهم، اين بررسي بهمنظور ارزيابي اثرات آللوپاتي عصاره ي حاصل از اندام هاي هوايي و ريشه ي اين علف هاي هرز بر جوانه زني و رشد كلزا به صورت آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار در سال 1384 اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل محلول بدون عصاره (شاهد)، عصاره ي اندام هوايي و عصاره ي ريشه ي سه علف هرز تاج خروس، سلمه تره و پنجه مرغي بود. تجزيه واريانس نتايج حاصل از بررسي آزمايشگاهي در مرحله ي جوانه زني نشان داد كه اثرهاي اصلي و متقابل فاكتورهاي آزمايش بر صفات طول گياهچه، وزن خشك گياهچه، درصد جوانه زني، ضريب سرعت جوانه زني و گستره زماني جوانه زني معني دار بود. عصاره ي اندام هوايي سلمه تره و ريشه ي پنجه مرغي كاملاً از جوانه زني بذور كلزا ممانعت كردند. عصاره ي حاصل از بقيه ي بخش هاي علف هاي هرز نيز صفات مورد بررسي را از حداقل 4/16 درصد در ميزان وزن خشك گياهچه تا حداكثر 98/28 درصد در طول گياهچه ي كلزا كاهش دادند. تجزيه واريانس نتايج حاصل از بررسي گلخانه اي صفات نيز نشان داد كه اثر نوع علف هرز در ارتباط با صفات وزن خشك بخش هوايي و ريشه، سطح برگ و بيوماس معني دار بود. بخش هاي مختلف علف هاي هرز در كليه ي صفات اثر معني داري در سطح احتمال 1 درصد از خود نشان دادند. پنجه مرغي بيشترين تاثير را در كاهش وزن خشك اندام هوايي و ريشه، طول ريشه و بيوماس كلزا نشان داد. عصاره ي حاصل از علف هاي هرز مورد بررسي، ميزان صفات اندازه گيري شده را به طور معني دار از حداقل 5/82 در طول ريشه تا حداكثر 82/87 درصد در بيوماس كلزا كاهش داد. بر اساس نتايج اين تحقيق مي توان گفت كه علف هاي هرز مورد بررسي از طريق توليد مواد شيميايي برخوردار از خاصيت آللوپاتيك مي توانند جوانه زني و رشد كلزا را مختل نموده و منجر به كاهش سطح سبز مزرعه و رشد نامطلوب محصول شوند.

This research was conducted to evaluate the allelopathic effects of root and shoot extracts of three abundant weeds of rapeseed fields in Iran including: Chenopodium album, Amaranthus retrofelexus and Cinodon dactylon on germination and growth stages of rapeseed. Experimental design was factorial based on completely randomized design (CRD) at three replicates. Treatments were control and shoot and root extracts of the mentioned weeds. Results revealed that studied weeds disturbed rapeseed germination and growth by producing allelopathic substances.Weed extracts influenced seedling length, seedling dry weight, germination percentage and germination duration. C. album shoot extract and root extract of C. dactylon inhibited rapeseed germination at all. In laboratory tests, extracts of other parts of the weeds inhibited seedling dry weight and length up to 41.6% and 98.28%, respectively. In greenhouse experiments, weed extracts affected root and shoot dry weight, leaf area, and biomass of rapeseed, significantly. They also decreased rapeseed root length at least 5.82% and it’s biomass up to 82.87%.