تأثير آبياري يك‌ در ميان جوي‌ها بر عملكرد دانه و كارايي مصرف آب در ژنوتيپ‌هاي لوبيا

Effect of alternate furrow irrigation method on grain yield and water use efficiency of common bean genotypes

به‌منظور بررسي تأثير آبياري يك‌درميان جوي‌ها بر عملكرد دانه و كارايي مصرف آب در ژنوتيپ‌هاي لوبيا قرمز، آزمايشي طي دو سال زراعي 1384 و 1385 در مزرعه تحقيقاتي بخش تحقيقات سيب‌زميني، پياز و حبوبات آبي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج اجرا شد. سه روش آبياري شامل: آبياري تمام جوي‌ها، آبياري يك‌درميان ثابت جوي‌ها و آبياري يك‌درميان تناوبي جوي‌ها بهعنوان عامل اصلي و دو رقم لوبياي قرمز اختر و درخشان به همراه لاين اميدبخش D81083 بهعنوان عامل فرعي در طرح يك‌بار خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب دوساله نشان داد كه اثر سال بر صفات اندازه‌گيري شده معني‌دار نبود. طي دو سال اجراي اين تحقيق مشخص شد كه بين دو روش آبياري يك‌درميان ثابت و تناوبي جوي‌ها از نظر صفات اندازه‌گيري شده تفاوت معني‌داري وجود نداشت. در آبياري يك‌درميان جوي‌ها در مقايسه با آبياري تمام جوي‌ها، عملكرد دانه در لاين D81083 معادل 10/1 % ، در رقم درخشان 30/9 % و در رقم اختر 32/5 % كاهش يافت. در اين روش آبياري، كارايي مصرف آب در ارقام اختر، درخشان و لاين D81083 به ترتيب 9/2% ، 11/9% و 52/9 % نسبت به آبياري تمام جوي‌ها افزايش يافت. نتايج اين بررسي نشان داد كه در صورت كمبود آب مي‌توان از آبياري يك‌درميان جوي‌ها به‌منظور افزايش كارايي مصرف آب در لوبيا استفاده كرد. البته اين روش آبياري در خاك‌هاي با بافت سبك توصيه نمي‌شود. از بين سه ژنوتيپ مورد مطالعه، لاينD81083 نسبت به ارقام اختر و درخشان در اين شرايط، كارايي مصرف آب بالاتري داشت.

A field experiment was conducted in order to investigate the effect of alternate furrow irrigation on yield and water use efficiency (WUE) of common bean genotypes in Karaj, Iran during 2005 - 2006. The experimental design was split plot based on randomized complete block design (RCBD) with 4 replications. Three furrow irrigation methods including: alternate furrow irrigation (AFI), fixed furrow irrigation (FFI) and conventional furrow irrigation (CFI) methods were considered as main factor and three genotypes of Akhtar, Derakhshan and D81083 line were planted in subplots. Results showed no significant difference between the effect of AFI and FFI methods on grain yield of bean genotypes. However AFI decreased grain yield of line D81083, Akhtar and Derakhshan cultivars up to 10.2, 32.5 and 30.9 percent in comparison to CFI method, repectively. Line D81083 showed higher water use efficiency than other two studied genotypes. Irrigation water use efficiency of Akhtar and Derakhshan cultivars and line D81083 was also increased by AFI in comparison to CFI method up to 9.2%, 11.9% and 52.9%, respectively.