بررسي رفتارهاي بهداشتي توده زنبور عسل آذربايجان شرقي در مقابل كنه واروآ

Study on grooming and removing hygienic behaviors of honey bee colonies in Azarbayjan-e-Sharqi, Iran

به دليل اثرات منفي استفاده از سموم شيميايي براي مبارزه با كنه ي واروآ، استفاده از روش هاي غير شيميايي كم خطر مانند تقويت رفتارهاي بهداشتي (از جمله تشخيص سلول هاي آلوده و تخليه آنها توسط زنبورهاي كارگر و رفتار نظافت گري) زنبور عسل عليه كنه واروآ مورد توجه قرار گرفته است. اين طرح در راستاي سنجش توده زنبورهاي عسل استان آذربايجان شرقي از نظر ميزان بروز اين رفتارها به مورد اجرا گذاشته شد. به همين منظور تعداد50 كلني زنبور عسل از 5 شهرستان استان (اهر، شبستر، تبريز، مراغه و ميانه) به طور تصادفي خريداري و از نقطه نظر ميزان جمعيت بالغين و نوزادان، ميزان ذخاير عسل و گرده و تعداد شان يكسان سازي گرديد. اندازه گيري نظافت گري با استفاده از گذاشتن صفحات آغشته به گريس در كف كندوها، جمع آوري و شمارش كنه هاي ريزش نموده و اندازه گيري ميزان حذف شفيره هاي مرده با استفاده از فريز كردن تكه شان حاوي شفيره تازه در بسته و شمارش تعداد لاروهاي خارج شده توسط زنبورهاي كارگر در هر 24 ساعت انجام گرفت. داده هاي به دست آمده با استفاده از طرح كاملاً تصادفي مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. نتايج حاصل از آناليز داده ها نشان داد كه ميانگين نظافت گري كلني هاي زنبور عسل استان 52/04 عدد كنه ريزش كرده در عرض 96 ساعت و ميانگين درصد حذف شفيره هاي كلني هاي استان در عرض 48 ساعت 79/84 درصد بود. از نظر نظافت گري، كلني هاي شهرستان تبريز با ميانگين 62/80 عدد كنه در عرض 96 ساعت بالاتر از ساير شهرستان ها قرار داشت و از نظر رفتار حذف شفيره ها كلني هاي شهرستان شبستر با ميانگين90/16 درصد در عرض 48 ساعت بالاتر از ساير شهرستان ها قرار داشت. همبستگي ژنتيكي بين دو صفت نظافت گري و حذف شفيره ها 0/145 برآورد گرديد. نهايتاً چنين نتيجه گيري شد كه كلني هاي استان با انجام رفتارهاي بهداشتي نظافت گري و حذف شفيره ها توان دفاع از خود در برابر كنه واروآ را دارند و مي توان با ايجاد برنامه هاي اصلاح نژادي ميزان اين رفتارها را تقويت نمود.

Ectoparasitic mite, varroa, is one of the most destructive pests of honey bee. Because of the disadvantages of using chemical treatments in mite–infested colonies, the use of non-chemical methods such as: biological and genetical controls have been taken into consideration. Hygienic behaviors are well known as suitable genetic control method. Hygienic behavior is inolved removing and grooming. This behavior differs from race to race. In this study, grooming and removing behavior of Azarbayejan-e-Sharqi honey bee populations against varroa were examined. 50 honey bee colonies with young queens from 5 areas of the province (Ahar, Shabstar, Tabriz, Maragheh and Miyaneh) were chosen randomly and uniformed from the view point of parameters including adult and larvae population, honey and pollen storages and frame numbers. To determine removing rate, freeze- killed brood was placed into colonies and number of removed cells counted every 24h. Grooming behavior was measured by placing greasy plastic sheets on the bottom board of hives and the number of fallen mites counted every 48h. Data analyses showed that average removal of freeze-killed pupa in hole province was 79.84% per colony in 48 hour and average fallen mites was 52.04 mite per colony in 96 hour. ANOVA showed that there was significant difference between colonies of different regions from view point of removing but colonies of different regions had no differences in grooming. This results suggested that Azarbayejan-e-Sharqi honey bee colonies can resist against varroa by grooming and removing and this factors can be considered in selection and breeding programs.