اثرات تنش كمبود آب بر برخي از صفات مورفولوژيك دو رقم آفتابگردان در تراكم‌هاي مختلف

Effect of drought stress on some morphological characteristics of two sunflower (Helianthus annuus) hybrids at different planting densities

به منظور بررسي اثرات تنش كمبود آب بر برخي از صفات مورفولوژيك دو رقم آفتابگردان در تراكم‌هاي مختلف، آزمايشي به صورت اسپيلت فاكتوريل با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در شرايط آب و هوايي تبريز در سال 1384 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز به اجرا در آمد. تيمارهاي آزمايشي عبارت بودند از دو رقم ركورد (دير رس) و آذرگل(متوسط رس)، چهار سطح تنش كمبود آب مشتمل بر شاهد، 75 درصد رطوبت قابل دسترس، 50 درصد رطوبت قابل دسترس و 25 درصد رطوبت قابل دسترس و سه سطح تراكم شامل 80، 90 و 100 هزار بوته در هكتار. تنش ها بر اساس سطوح مختلف رطوبت قابل دسترس، و تراكم بر روي رديف ها نيز با فاصله ثابت 60 سانتي متر از يكديگر به ترتيب 16، 18و 20 سانتي متر اعمال گرديد. نتايج نشان داد كه اعمال تنش كمبود آب، باعث كاهش معني‌داري در صفات ارتفاع و قطر ساقه، قطر و وزن خشك طبق و وزن خشك اندام هاي هوايي در بوته و در واحد سطح گرديد. اثرات تراكم با اثرات تنش كمبود آب در صفات فوق هم پوشاني داشت، ولي با اين وجود، بيشترين وزن خشك اندام هاي هوايي در واحد سطح در تراكم 90 هزار بوته در هكتار در شرايط شاهد، و كم ترين آن در تراكم 80 هزار بوته در هكتار و در شرايط تنش 25 درصد رطوبت قابل دسترس حاصل گرديد. هيبريد آذرگل بيشترين قطر ساقه و قطر طبق و رقم ركورد بيشترين ارتفاع ساقه را در سطوح مختلف تنش كمبود آب نشان داد. صفات ارتفاع و قطر ساقه، قطر و وزن خشك طبق و وزن خشك اندام هاي هوايي در بوته و واحد سطح با عملكرد دانه و روغن در تك بوته و واحد سطح همبستگي مثبت و معني‌داري داشت.

Effect of drought stress on some morphological characteristics of two sunflower (Helianthus annuus) hybrids at different planting densities was investigated. The experiment was conducted as split factorial based on randomized complete block design whit three replicates at research farm of Islamic Azad university of Tabriz in 2006. Treatments was Record and Azarhghol sunflower hybrids, three levels of the drought stress including 75%, 50%, 25% available moisture, and three levels of planting density including 80, 90 and 100 thousand plants ha-1. Between row spacing was 60 cm with in row spacing of 16, 18 and 20 cm, respectively for the three planting densities. The results indicated that exertion of the drought stress lead to a significant decline in plant height and diameter, sunflower head diameter and dry weight, and biomass weight per plant and per hectare (p<0.01). In addition, effect of the drought stress was thoroughly overlapped by density in the above characteristics. However, the 100% available moisture (control) in 80 thousand and 25% available moisture in 90 thousand plants ha-1 had the most and least dry weight of biomass, respectively. Azarghol hybrid had the highest plant and sunflower head diameter, while Record showed the most plant height at different drought stress levels. Height and diameter of plant and the sunflower head, dry weight of head and biomass showed significant and positive correlation with oil and seed yield per plant and hectare.