تعيين الگوي بهينه ي بهره برداري تلفيقي محصولات زراعي و باغي با تأكيد بر ريسك توليد در استان فارس

Determining optimal pattern of integrated production of agricultural and horticultural crops with emphasis on production risk in Fars province, Iran

به ­منظور تعيين الگوي بهينه ي كشت محصولات كشاورزي و باغي در شهرستان ني ريز، از الگوهاي برنامه ­ريزي خطي متعارف و دو الگوي ريسكي موتاد و تارگت موتاد استفاده شد. داده­ هاي اين تحقيق با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه ي حضوري از كشاورزان شهرستان نيريز به وسيله ي روش نمونه گيري خوشه­ اي دو مرحله­ اي در سال 1384 به دست آمد و در مجموع 68 پرسش نامه از بهره برداران نمونه تكميل شد. نتايج نشان داد كه در الگوي موتاد، با افزايش سطح درآمد انتظاري، ميزان حداقل شده ي ريسك يا تابع هدف افزايش مي‌يابد و الگوي كشت به سمت جايگزين كردن محصولات با درآمد ناخالص بالاتر به جاي محصولات با درآمد ناخالص پايين‌تر حركت مي‌كند. با افزايش درآمد انتظاري، پرتقال، نارنگي و ليمو كه داراي درآمد ناخالص بالاتر هستند، وارد برنامه مي‌شوند و سطح زير كشت سيب، پنبه و هندوانه كاهش مي‌يابد و در واقع الگوي كشت به سمت جايگزيني محصولات با درآمد ناخالص بالاتر حركت مي‌كند. هم چنين نتايج الگوي تارگت موتاد نشان داد كه سطح زير كشت پنبه و هندوانه كاهش يافته و به سمت محصولات با درآمد بالاتر رفته است و اين نشان مي‌دهد كه توليد محصولات مذكور توأم با خطر است. هم چنين سطح زير كشت پرتقال كه يك محصول درآمدزا است، افزايش يافته و سطح زير كشت نارنگي نيز افزايش يافته است. نتيجه مهم ديگري كه مي‌توان گرفت اين است كه در بالاترين ريسك درآمدي ممكن، نتايج ارايه شده از سوي هر سه الگوي بهينه ي فوق با هم برابر است

n order to develop a risk-including optimal cropping pattern of agricultural and horticultural crops in Neyriz, conventional linear programming and risk programming approaches including MOTAD and TMOTAD were applied. The data set was obtained throughout the Neyrizian farmers randomly. The results showed that in MOTAD model, the minimized risk or objective function increased by rising expected income, leading to replacement of low income bearing crops with high ones. Orange and tangerine due to high income bearing condition were preferred to apple, cotton and watermelon in higher levels of expected income. In fact, the pattern was leaded toward high income crops. The results of TMOTAD model revealed a reduced cropping area for cotton and watermelon, replacing with high income crops indicating the effect of risky condition on mentioned crops. The cropping area of orange and tangerine were increased as a high income bearing. Another considerable finding was that the results of the above three model were the same at highest income risk.