مطالعات كاني‌ شناسي خاك‌ها در يك رديف پستي و بلندي در منطقه رجئين آذربايجان‌‌شرقي

Study of mineralogical characteristics in a toposequance of the Ragein region's siols in East Azerbaijan

در اين بررسي كاني‌شناسي خاك‌هاي دشت رجئين در استان آذربايجان‌شرقي تحت تأثير توپوگرافي‌‌هاي مختلف، به عنوان يك عامل خاكساز در شرايط آب و هوايي نيمه خشك بر روي مواد مادري آهكي مورد بررسي قرار گرفت. اين دشت به مساحت 42000 هكتار در فاصله 35 كيلومتري جنوب‌شرقي ميانه قرار دارد. ارتفاع متوسط دشت 1290 متر از سطح دريا بوده و ميانگين بارندگي و دماي ساليانه آن به ترتيب 305/4 ميلي‌متر و 12/9 درجه سانتي‌گراد مي‌باشد. سه واحد فيزيوگرافي شامل جلگه‌هاي مرتفع، دشت‌‌هاي آبرفتي دامنه‌‌اي و دشت‌‌هاي آبرفتي رودخانه‌‌اي در منطقه تشخيص داده شد. در هر واحد فيزيوگرافي تعداد 9 پروفيل شاهد انتخاب گرديد. خاك‌هاي موجود در منطقه مطابق سيستم جامع رده‌بندي آمريكايي خاك و سيستم فائو تا سطح خانواده طبقه‌بندي شدند. جهت جداسازي رس از نمونه‌هاي خاك از روش‌هاي جكسون، كيتريك و هوپ استفاده ‌‌شد. براي خروج ملات‌هاي موجود خاكدانه ها از جمله كربنات ها، گچ و املاح محلول از روش مهرا و جكسون استفاده شد. منحني‌هاي پراش پرتو ايكس رس‌هاي موجود به وسيله دستگاه D5000 Siemens با لامپ مس در طول موج 1/524 آنگستروم تهيه شد. كاني‌شناسي بخش رس خاك‌هاي منطقه مورد مطالعه به وسيله پراش پرتو ايكس نشان داد كه كاني‌هاي موجود در نمونه‌ها از نظر نوع، كم و بيش يكسان بوده ولي ميزان آنها در فيزيوگرافي‌هاي مختلف متفاوت مي‌باشد. وجود مقادير بالاي كلريت نشان دهنده جوان بودن خاك‌هاي منطقه و منشاء توارثي اين كاني مي‌باشد.

In this study, mineralogical characteristics of Rajain’s plain soils located in East Azerbaijan province affected by various topography as a soil forming factor under semiarid condition with calcareous parent materials has been studied. The studied area with 42000 ha is located in 35th km of southeastern of Mianeh. The average plain elevation is 1290 m above mean sea level and the mean annual precipitation and temperature are 305.4 mm and 12.9º C respectively. Three physiographic units including including plateaus, piedmont alluvial plains and river alluvial plains were identified. In each physiographical unit, nine profiles were selected as control. According to the comperhensive soil classification system, USDA and FAO system, soils were classified up to family level. Jackson, Kitric and Hope Methods have been used for clay separation from the soil samples. Also, Mahra and Jackson Method has been used for mortar removing in aggregates including carbonates and gypsum soluble salts. The X-ray curves provided by simens5000 X-ray diffractometer with Fe-filtered copper Ka radiation cupper in 1.524 Ao length wave. the mineralogy was determined by X-ray diffraction with a and. X-ray diffractograms of clay fraction of representative soils showed that similar minerals were present, but differed in relative abundance. The relatively high amount of chlorite reveals that the soils are in young stage of development.