اثر سطوح مختلف نيتروژن بر عملكرد روغن، كيفيت دانه و جذب پتاسيم و فسفر از خاك در كلزا رقم SLM046

The effects of nitrogen different rates on oil yield and seed quality and potassium and phosphorus uptake of winter canola, SLM046

كلزا از مهم‌ترين محصولات روغني است كه طي ساليان اخير كشت آن بسيار مورد توجه قرار گرفته است. كلزا غالباً به عنوان گياهي با نياز بالاي نيتروژن مورد توجه است. آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 83-1382 در مركز تحقيقات كشاورزي استان زنجان به اجرا در آمد. پنج سطح كودي شامل صفر، 60 ، 120، 180 و 240 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار از چهار منبع كودي مختلف شامل اوره با پوشش گوگردي، اوره معمولي، نيترات آمونيم و سولفات آمونيم مورد استفاده قرار گرفت. رقم مورد استفاده كلزا SLM046 بود. نتايج به دست آمده نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه و روغن از بالاترين سطح كودي و با استفاده از كود اوره معمولي حاصل شده است، اما سطح كودي 120 كيلو گرم با ميانگين49/63 درصد بيشترين درصد روغن دانه را به خود اختصاص داد و با افزايش سطوح كودي از ميزان آن در دانه كاسته شد. با افزايش سطوح نيتروژن ميزان گلوكوزينولات كنجاله بطور معني‌داري كاهش يافت. بيشترين تعداد غلاف در بوته از بالاترين سطح كودي نيتروژن بدست آمد. بالاترين درصد پروتئين در دانه به ميزان 19/67 درصد از بالاترين سطح نيتروژن بدست آمد. حداكثر فسفر تجمع يافته در برگ از تيمار 60 كيلو گرم در هكتار نيتروژن بدست آمد و با افزايش سطح كودي از مقدار آن كاسته شد. همچنين نتايج نشان داد كه با افزايش استعمال كود نيتروژنه مقدار تجمع يا جذب پتاسيم در گياه افزايش مي‌يابد به طوري كه بالاترين ميزان پتاسيم تجمع يافته از سطح كودي 240 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص بود. بالا بودن ضريب همبستگي عملكرد دانه با عملكرد روغن و به دنبال آن عملكرد بيولوژيكي نشان داد كه اساس انتخاب منابع كودي و مقادير نيتروژن مي‌تواند عملكرد روغن باشد.

Canola is an oilseed crop that is getting more attention as a source of vegetable oil in our country. Canola requires high rates of nitrogen and is regarded as a nitrogen-demanding crop. In order to study the effects of different rates of nitrogen on yield and seed quality of winter rapeseed Var. SLM046 and its potassium & phosphorus uptake an experiment was conducted in Zanjan Agricultural Research Center in 2001. The experiment was carried out in three replications using a factorial experiment in randomized complete block design. Five rates of N(0, 60, 120, 180 and 240 kg/ha) from four different sources (Sulfur coated urea, Urea, Ammonium nitrate and Ammonium sulphate, were used in this experiment. The effect of nitrogen on the canola yield components can be seen in the increased number of the seedpods per plant, which is the main factor in improving the yield of canola seeds. The level of glucose inolate in canola is considered as an important canola quality index, which seems to be affected by the level of nitrogen supplements. The highest seed yield was obtained from the application of 240 kg N/ha, the highest oil content in the seeds was obtained with applications of 120 kg N/ha and the highest oil yield was also obtained with highest level of nitrogen, so it shows that rapeseed has high nitrogen requirment. The canola seed meals content of glucose inolate decreased significantly with increasing nitrogenrates. The largest number of seedpods per plant was obtained with 240kg N/ha. The highest protein content (19/6%) was obtaind from highest level of nitrogen. Most accumulation of phosphorus in the leaves of plant was occurred in 60 kg N/ha and it decreased significantly with increasing nitrogen.Potassium uptake increased with increasing nitrogen rates. There was a great correlation between oil yield and grain yield (r=0/99**). According to these results, selection of fertilizers and level of nitrogen should be evaluated by oil yield character.