اثر سامانه آگروفارستري بر خصوصيات لايه سطحي خاك (مطالعه موردي منطقه بيارجمند - استان سمنان)

Effects of agroforestry system on properties of soil surface layer (case study :Semnan‌–‌Biarjomand

اين تحقيق در دو منطقه زير ­درختان و بين­درختان در مزرعه داراي سيستم آگروفارستري به همراه مزارع اطراف (به عنوان شاهد) كه فاقد سيستم آگروفارستري بودند، در جنوب بيارجمند صورت گرفت. براي نمونه­برداري به روش سيستماتيك – تصادفي (از پاي درختان، بين درختان و منطقه شاهد)، تعداد 20 نمونه خاك از دو عمق (25 – 0 و 50 – 25 سانتيمتر) از مناطق مورد نظر برداشت گرديد و مقادير كربن ترسيب شده در خاك اندازه­گيري شد. همچنين در اين مطالعه رابطه بين برخي از فاكتورهاي فيزيكي و شيميايي خاك با كربن آلي خاك مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه ميزان ترسيب كربن در واحد سطح در زير درختان حدود 31 تن بيشتر از بين ­درختان (42 تن در هكتار) بود. همچنين ميزان كل كربن اندازه ­گيري شده در بين درختان نيز بهصورت معني­داري بيشتر از مزرعه شاهد (7/4 تن در هكتار) بود. همچنين مقدار كربن ترسيب شده در لايه اول (عمق 25-0 سانتيمتر) زير درختان و بين درختان بيشتر از لايه دوم (عمق 50-25 سانتيمتر) بود. نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام كربن آلي با عوامل ديگر بررسي شده خاك نشان داد كه تجمع كربن در خاك به علت تغيير pH خاك بوده است. ماسه و نيتروژن نيز در درجه بعدي اهميت قرار گرفته و بهترتيب 13/4 و 5/6 درصد از تغييرات مقدار كربن را توجيه كردند.

This study is carried out in two sites under agroforestry system (under tree canopy and between tree rows) and in a farmland without tree plantation for determination soil carbon storage in South Biarjomand region, Semnan province, Iran. Soil samples were taken through systematic-random method from two depths (0­-­25 and 25­-­50 cm) in three different places including under tree canopy, between trees and control area. Relationship between some physical and chemical properties of soil and its organic carbon content was also studied. Results showed that carbon storage (sequestration) under tree canopy was 31 ton.ha-1 higher than that in between tree rows (42 ton.ha-1). Also, total carbon storage in between tree rows was significantly higher than that in the control (7.4 ton.ha-1). Besides, carbon sequestration was higher in the first soil surface layer (0­­-­25 cm) in under tree canopy and between tree rows. Stepwise regression analysis also showed that pH was the most effective factor in carbon sequestration and soil nitrogen and sand were placed in the second class with 13.4 and 5.6 % lmpact, respectively.