بررسي اثر كشت برنج فارياب بر برخي از خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك هاي منطقه گنبد كاووس

Effect of irrigated rice cultivation on some physical and chemical properties of soils in Gonbad-e- Kavus, Iran

برنج از جمله گياهاني است كه نقش اساسي در تغذيه انسان دارد. برنج در اين منطقه همچون بيشتر نقاط دنيا به روش غرقاب كشت مي­شود. غرقاب نمودن خاك و عمليات گلخرابي بسياري از پارامترهاي خاك را تحت تاثير قرار داده و باعث تغييرات اساسي در بسياري از خصوصيات خاك مي­گردد. به ­منظور امكان بررسي و مقايسه بهتر نقش كاربري بر روي برخي از اين تغييرات، تعداد شش نيمرخ در اراضي تحت كشت برنج، كشت ديم و مرتع كه از نظر مواد مادري، اقليم و توپوگرافي شرايط يكساني داشتند، حفر گرديد. پس از تشريح نيم رخ­ ها، يك­سري از پارامترهاي مهم و موثر بر روي كيفيت خاك از جمله بافت، ساختمان،OC ، CCE، pH، CEC و EC مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه كشت برنج به روش غرقابي و عمليات گلخرابي، باعث تغيير بسياري از خصوصيات خاك شده است. در لايه سطحي اراضي تحت كشت برنج به­دليل رطوبت و دماي مناسب، فرآيندهاي خاك­سازي شدت يافته و باعث افزايش ميزان رس و CEC گرديده است. درصد آهك در همه­ ي خاك­ ها با زياد شدن عمق افزايش يافته و منجر به تشكيل افق كلسيك شده است. ميزان اسيديته لايه سطحي خاك­ ها به علت افزايش مواد آلي و دي­اكسيد­كربن ناشي از فعاليت ميكروبي كاهش يافته است. هدايت الكتريكي در لايه سطحي خاك اراضي تحت كشت برنج نسبت به خاك ­هاي تحت كشت ديم و مرتع به دليل تبخير بيشتر آب و بجاماندن املاح افزايش يافته است. بنابراين كشت برنج، با ايجاد محدوديت، كاهش عملكرد گياهاني كه در تناوب كشت با اين نبات قرار مي­ گيرندرا به ­دنبال داشته است.

Soil waterlogging and puddling operations affect many soil parameters which may cause major changes in many soil properties. In order to evaluate the effect of irrigated rice cultivation on some physical and chemical properties of soils in Gonbad-e- Kavus, Iran, six profiles were dugged in rice cultivation areas, dryland cultivation, and pasture. These areas had identical conditions in terms of parent material, climate, and topography. After dissecting the profiles, a number of important parameters affecting soil quality including texture, structure, organic carbon percentage, percentage of neutralized solutes, saturated mud acidity, cation exchange capacity, and electrical conductivity were studied. Results showed that rice cultivation using puddling operation and waterlogging method changed many soil properties. Soil processes were intensified in the surface layer of lands under rice cultivation due to moisture and suitable temperature. It caused an increment in clay and CEC, and lime percentage was increased in deep parts of the soil, which led calcic horizons formation. Microbial activity in irrigated rice cultivation areas decreased pH in surface layer of the soil by increasing organic matter and carbon dioxide. The electrical conductivity of the surface layer of soils under rice cultivation was also more than that in dry cultivation and pasture, due to more water evaporation and salts remains. Therefore, rice cultivation decreases the performance of the plants which are in rotation with rice by creating limitation for them.