تحليل رابطه بين شاخص هاي بهداشتي و آموزشي با سطح باروري در استان هاي كشور

Relationship between Health and Education Indexes with Fertility Rate in Iran's Provinces

مقدمه: جمعيت شناسان همواره در پي شناسايي عوامل موثر بر رشد جمعيت بوده اند تا با شناسايي اين عوامل، رشد جمعيت را تحت كنترل درآورند. جمعيت و مسائل مربوط به آن، از جمله مسائل چند بعدي و پيچيده جوامع انساني است كه هم تحت تاثير عوامل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و... است و هم بر آن تاثيرگذار است. قطعيت و ثبات در مسائل جمعيتي، نظير باروري، كاربرد چنداني ندارد و براي تعيين ابعاد آن نمي توان از يك علت خاص استفاده كرد و از طرف ديگر رابطه علي ثابت و هميشگي بين متغيرهاي آن وجود ندارد. ممكن است علت خاصي در زماني خاص باعث افزايش ميزان باروري باشد و در يك زمان ديگر، آن علت جاي خود را به علت يا علل ديگري بدهد. روش: اين مقاله با هدف بررسي ارتباط بين شاخص هاي بهداشتي و درماني و آموزشي با باروري كل در استان هاي كشور انجام شده است. جامعه آماري اين پژوهش را تمامي استان هاي كشور تشكيل مي دهند. با بهره گيري از مدل TOPSIS، ابتدا استان هاي كشور را از نظر ميزان باروري كل رتبه بندي شده و بعد از آن وضعيت بهداشتي و آموزشي هر استان رتبه بندي مي شود. درنهايت هم بستگي بين رتبه هاي بهداشتي و آموزشي با سطح باروري كل تعيين شده است. يافته ها: يافته هاي پژوهش نشان مي دهد 1ـ بالاترين ميزان باروري كل، مربوط به استان هاي سيستان و بلوچستان و خراسان جنوبي و هرمزگان است و كم ترين اين ميزان به استان هاي مازندران و تهران و گيلان تعلق دارد. 2ـ استان هاي تهران و خراسان رضوي و مازندران اولين رتبه هاي استاني را از نظر برخورداري از شاخص هاي بهداشتي و درماني دارا هستند و پايين ترين رتبه ها مربوط به استان هاي آذربايجان شرقي و اردبيل و آذربايجان غربي است. 3ـ بيش ترين ميزان برخورداري استان ها از نظر شاخص هاي آموزشي به استان هاي گيلان و تهران و همدان تعلق دارد و كم ترين ميزان آن مربوط به استان هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و اردبيل است. 4- با توجه به ضريب هم بستگي، ميان متغيرهاي آموزشي و بهداشتي و درماني با باروري كل رابطه مثبت و معناداري وجود ندارد. نتايج: نتيجه نهايي نشان مي دهد كه ضريب هم بستگي بين شاخص هاي بهداشتي و ميزان باروري كل برابر با 0/170- و همچنين ضريب هم بستگي بين شاخص هاي آموزشي و سطح باروري كل برابر با 0/169- است. مقدار p نيز بين شاخص هاي بهداشتي و درماني و آموزشي با ميزان باروري كل به ترتيب برابر با 0/370 و 0/373 بوده كه از 0/05بزرگ تر است. پس درنهايت فرضيه صفر تاييد مي شود و بين شاخص هاي آموزشي و بهداشتي با متغير باروري كل رابطه اي وجود ندارد.

Introduction: Fertility Rate (FR) is one of the most important sensitive indicators of the socio -economic and health Status of a community. This is because more than any other age-group of a population، infant’s survival depends on the socioeconomic conditions of their environment. It is one of the components of United Nations human development index (UN، 2007). Hence its description is very vital for evaluation and planning of the public health strategies. One of the most important items in the Millennium Development Goals (MDG) is to balance between Sanitation and Educational Indexes with Fertility Rate. Universally، there is huge literature that focused on the determinants of Sanitation and Educational Indexes and Fertility Rate. Most of the studies have shown there are significant association between socioeconomic، demographic factors and infant-child mortality. Method: The type of research is applied and the Method of data collection is documentary and data is analyzed by TOPSIS model. This research has done in related to sanitation and educational indexes with fertility rate in Iran''s province s .The Iran''s province classified by total fertility rate and so on ranking sanitation and educational situation. Finally، the relation between them has explained . This study is an analytical cross-sectional study through secondary data analysis of the 2012 Iran Demographic and Health Survey (KDHS) dataset for children . Findings : To knowing the reasons of population growth، demographers need to understand population growth factors. Population and its problems are multidimensional and confusion in any society that effect on economic، social، cultural، political، etc. there isn’t any dimensional stability for definition of population problems such as fertility rate and for dimensional definition cannot use special factor. In other way there aren’t scientific and sustainable relations between population variables. There are some causes that increase the total fertility rate، however this causes that decrease the total fertility rate. Conclusion: Research finding show: 1- Sestan and Balochestan، Southern Khorasan and Hormozgan province are at the highest level in total fertility rate. and so on Mazandaran، Tehran، and Gilan province are at the lowest level in total fertility rate. 2- Tehran، Khorasan Razavi and Mazandaran province have the highest rank in sanitation services and so on Eastern Azarbayejan، Ardebil and Westernt Azarbayejan have the lowest rank in these services. 3- Gilan، Tehran، and Hamedan province have the highest rank in educational services and so on Eastern Azarbayejan، Westernt Azarbayejan and Ardebil province have the lowest rank in these services. 4- There aren’t correlation coefficient between educational and sanitation- hygiene variables with total fertility rate.