نقدها را بود آيا كه عياري گيرند: گفت ‌و گو درباره آسيب ‌شناسي وضعيت نقد كتاب

مدتي بود كه در صدد نوشتن يادداشتي درباره وضعيت نقد ادبي در كشور عزيزمان بودم و بايد از آقاي عمارتي مقدم تشكر كنم كه با نوشتن «بررسي و نقد رساله هاي شعري فلاسفة مسلمان از فن شعر ارسطو: ترجمه در زمانه عسرت» فرصت اين كار را برايم فراهم كرد. منتها پيش از هر چيز عرض كنم اين نوشته بيش از آنكه «پاسخ به نقد يك محقق جوان و مستعد» باشد، گفتگو درباره «شيوه نقدي» است كه اين روزها در نوشتارهاي انتقادي رواج يافته و به نظرم براي جريان نقد ادبي زيان آور است؛ شيوه اي كه احتمالاً بخشي از آن به نسل ما برگردد و من به عنوان معلمي از آن نسل خود را در مورد آن مسئول و تا حدي مقصر مي دانم. گاهي زمينه غالب منتقدان را ميان سالان تشكيل مي دهند و گاه سنت نقد در اختيار سالخوردگان قرار مي گيرد و زماني منتقدان جوان فعال ترند. هر كدام از اين سه وضعيت، اقتضائات، فوايد و ايرادهايي دارد كه به جاي خود قابل بررسي است. اين طور به نظر مي رسد كه در شرايط فعلي منتقدان جوان، مستعد و جوياي نام بيشتر هستند و خوشبختانه يكي پس از ديگري وارد عرصه نقد و نظريه مي شوند. اين وضعيت چشم انداز روشني را پيش روي نقد ادبي در برابرمان قرار مي دهد، به شرط اين كه همگي مراقب باشيم، از دو سوي بام «گرفتاري در ركود و تعارف و تعريف» و يا «خام پردازي» سقوط نكنيم. ديگر اين كه بر خلاف استادان نسل پيش از ما كه غالباً با در پيش گرفتن «استراتژي سكوت» در قبال نقد آثارشان، عملاً خود را برتر از منتقد و اساساً در معرض نقد قرار گرفتن مي ديدند، من فكر مي كنم دوران خود مقدس پنداري و برتر دانستن خويش از نقد به پايان رسيده و ما با پاسخ به نقدهاي منتقدان، مي توانيم وظيفه خودمان را در پيشبرد فرآيند نقد و احياناً جهت دادن به آن به انجام رسانيم. پاسخ ما به نقدهاي نوشته شده بر آثارمان، در درجه نخست احترام به نقد و در درجه دوم تكريم شخصيت منتقد است كه هر دو امر خجسته و مباركي است و نتايج خوبي در پي دارد. من سعي مي كنم ضمن طرح نكات انتقادي مربوط به وضعيت نقد ادبي در كشور، درباره برخي ايرادهاي مطرح شده در مقاله آقاي عمارتي مقدم هم سخن بگويم.