طبقه بندي آب شناختي تالاب هاي بين المللي ايران و دسته بندي آسيب پذيري آنها

A Hydrological Classification of International Wetlands of Iran

فعاليت ‌هاي انسان، آسيب ‌پذيري تالاب‌ ها را افزايش داده است. بيشتر تهديدات تالاب‌ ها در طبيعت ريشه‌ آب ‌شناختي دارند. تالاب‌ ها را مي‌توان به روش ‌هاي گوناگوني بر اساس اكولوژي، آب ‌شناسي، زمين‌ شناسي و نيز اقليم طبقه‌ بندي كرد. آگاهي نسبت به آب ‌شناسي تالاب و تأثير بالقوه هر فعاليت بر روي سطح سفره آب زيرزميني براي ارزيابي آثار محيط‌ زيستي ضروري است. براي ارزيابي آسيب‌ پذيري آب‌ شناختي تالاب از فعاليت ‌هاي انساني، طرح طبقه‌ بندي مورد نظر قرار گرفته است. در طبقه ‌بندي تالاب به روش Gilvear and McInnes ، هر طبقه مي ‌تواند ميزان آسيب ‌پذيري آب ‌شناختي تالاب‌ ها را نشان دهد. در اين مقاله، تالاب‌ هاي بين ‌المللي ايران به كمك آسيب‌ پذيري آب ‌شناختي آنها مورد ارزيابي كلي قرار گرفته است. از آنجايي كه اين طبقه‌ بندي براي تالاب ‌هاي داخلي مطرح شده است و در كشور ما تالاب‌ هاي ساحلي/ دريايي نيز وجود دارند، سه طبقه‌ جديد متضمن ورود آب دريا نيز معرفي شد. بدين ‌ترتيب، طبقه تغذيه شونده از رودخانه (Rheotrophic) 16 تالاب، طبقه تغذيه شونده از آب زيرزميني (Minerotrophic) يك تالاب، طبقه تغذيه شونده از همه‌ منابع آب (Omnitrophic) 3 تالاب، طبقه دريايي (Marine) 2 تالاب و طبقات تركيبي دريايي- رودخانه ‌اي(Marine-Rheotrophic) 4 تالاب و رودخانه‌ اي-دريايي(Rheotrophic- Marine) 3 تالاب را از مجموعه‌ 24 تالاب بين‌ المللي ايران به خود اختصاص داده‌ اند. تالاب هاي منحصراً تغذيه شونده از بارش (Ombrotrophic) كمتر متوجه تهديدها و آلودگي ‌ها هستند. تالاب‌ هاي Rheotrophic به تمام فعاليت‌ هاي توسعه ‌اي و آلودگي ‌هاي آب به جز استخراج آب زيرزميني از مناطق اطراف تالاب حساس هستند. تالاب ‌هاي Minerotrophic بيشترين حساسيت را به آلودگي ناشي از باران اسيدي، تغييرات كاربري اراضي، برداشت آب زيرزميني، تغيير جريان رودخانه و برداشت از آن، معدن ‌كاوي و استخراج معدن دارند و تالاب‌ هاي Omnitrophic به تمام فعاليت‌ ها و آلودگي ‌ها حساس هستند.

Human activities have increased the vulnerability of wetlands, most of them relate to water extraction and water course alteration. There are various ecological, hydrological, geological and climatologic methods of wetland classification. To protect and assess the environmental impacts on wetlands efficiently, an awareness of the hydrological condition of the wetlands is necessary. We have reviewed a schema of wetland classification based on Gilver and McIness method in this paper which can be used to assess the hydrological vulnerability of wetlands. The schema has been applied to Iranian wetlands of international importance. As there are other categories of wetlands in Iran not covered by the original method, we have amended the schema to suit Iran's condition. We have identified 16 Rheotrophic, 1 Minerotrophic, 3 Omnitrophic, 2 Marine, and 4 Marine-Rheotrophic, and 3 Rheotrophic-Marine classes of wetlands for Iran of which the last three are introduced for the first time in this paper. Ombrotrophic wetlands are less vulnerable, while Rheotrophic wetlands are vulnerable to most of the threats with the exception of the underground water extraction. Minerotrophic wetlands are most vulnerable to acid rain, land use conversion, water extraction, and river course alteration and mining. Omnitrophic wetlands are vulnerable to all sources of threats