نگرشي بر روش‌شناسي ماكس وبر و كاربرد آن در مطالعات و تحقيقات تاريخي

Attitude to Max Weber's Methodology and its Usage in Historical Studies and Researches

مباحث روش‌شناسي يكي از موضوع‌هاي مهم پژوهش و تحقيق در زمينه‌ي علوم مختلف است. ماكس وبر از انديشمندان اين حوزه در پايان قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم است. ديدگاه‌هاي او در روش‌شناسي، بابي جديد در حوزه‌ي پژوهش‌هاي علوم انساني گشود. اين مقاله مي‌كوشد با شناخت مباني نظري روش‌شناختي ماكس وبر، روش‌هاي او در عرصه‌ي عملي پژوهش مبتني بر روش‌هاي تبيين علّي، مطالعات تطبيقي و نمونه‌ي مثالي بجويد. براي رسيدن به اين هدف اين شاخصه‌ها را بررسي خواهد كرد: 1. اعتقاد به استقلال علوم؛ 2. نسبي بودن شناخت واقعيت؛ 3. نفي كميت‌گرايي مطلق؛ 4. نسبي بودن پيش‌بيني و احتمال در علوم انساني؛ 5. به حداقل رساندن قضاوت ارزشي در علوم انساني. كار ديگري كه ما در پي آنيم، شناخت چگونگي به كارگيري آن‌ها در مطالعات و پژوهش‌هاي تاريخي است. براي تحقق اين هدف اين پرسش مطرح است: به كارگيري روش‌شناسي وبر در مطالعات و پژوهش‌هاي تاريخي چه تأثيري دارد؟ در پاسخ به اين پرسش فرضيه‌ي زير مطرح شده است؛ روش‌شناسي وبر در ارتقاي سطح علمي مطالعات و تحقيقات تاريخي تأثير داشته و سبب اتخاذ رويكردي تحليلي از سوي پژوهشگر در فهم و شناخت واقعي پديده‌ي تاريخي مي‌شود. به سخن ديگر، روش‌شناسي وبر تاريخ‌نگاري را از سطح واقعه‌نگاري به تاريخ‌نگاري تحليلي ارتقا بخشيد.