قرائتي تاريخي از تفسير به رأي و مقايسه‌ي آن با ديدگاه مفسر الميزان

Tafsīr bir-ray in a Historical Perspective and its Relationship with the Viewpoint of Allameh Tabatabai in this Regard

يكي از راه‌هاي درك گزاره‌هاي تاريخي شناخت دقيق گفتماني است كه اين گزاره‌ها در آن توليد شده‌اند؛ به تعبير بهتر، فهم گزاره‌ها در افق تاريخي آن‌ها.از مشهورترين گزاره‌هاي تاريخي‌اي كه همواره معناي آن‌ها محل مناقشه بوده است، حديث‌ها درباره‌ي تفسير به رأي است. اين مقاله، در ابتداف ديدگاه علامه طباطبايي را درباره‌ي تفسير به رأي بررسي مي‌كند، سپس با خوانشي تاريخي از مفهوم تفسير به رأي، كه با واكاوي گفتمان مسلمانان سده‌هاي نخست هجري انجام شده است، براي فهم معناي رأي تفسيري در افق تاريخي آن تلاش مي‌كند.پس از آن، نويسنده اين خوانش تاريخي را با ديدگاه علامه طباطبايي درباره‌ي تفسير به رأي مقايسه مي‌كند و نشان مي‌دهد كه ديدگاه ايشان با خوانش تاريخي از تفسير به رأي چندان سنخيت ندارد.به نظر مي‌رسد ديدگاه ايشان درباره‌ي مقوله‌ي رأي تفسيري بيشتر از انديشه‌ي محوري ايشان درباره‌ي تفسير قرآن به قرآن متأثر است. براي دستيابي به هدف مقاله گزارش‌ها درباره‌ي تفسير به رأي در منابع اسلامي، اعم از شيعه و سني، و همچنين ديدگاه علامه طباطبايي بر اساس آثار وي بررسي شده است.

One of the main ways of understanding historical reports, is to Investigate and identify historical conditions in which that report was produced under. In other words, we must examine reports from their historical perspective. Tafsīr bir-ray traditions can be considered as one of the most controversial groups of historical statements regarding their true meaning. This paper first investigates the viewpoint of Allameh Tabatabai regarding Tafsīr bir-ray. Then, by analyzing Tafsir in early Islamic communities, it attempts to trace the most historical picture of Tafsīr bir-ray in early Muslim thought. Subsequently, the author compares his historical reading with standpoint of Allameh Tabatabai and demonstrates the contradiction between these two opinions. It seems that Allameh Tabatabai’s viewpoint about Tafsīr bir-ray is derived from his stance toward Tafsīr al-Quran. To further understand this issue Shiite and Sunni primary source documents as well as Tabatabai’s writings are analyzed.