از سرمايه فرهنگي بورديو تا سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت به تعبير آبل: كاربرد شاخص هاي نوين در تبيين سبك زندگي سالم

From Bourdieu's Cultural Capital to Abel's Health- Related Cultural Capital: Applying New Indicators for Explaining Healthy Lifestyle

مقدمه: سبك زندگي سالم به عنوان يكي از مهم ترين راههاي دستيابي به حفظ سلامتي و تندرستي متاثر از عوامل متعددي است. در اين بين، دسترسي به انواع سرمايه مرتبط با سلامت، به ويژه «سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت» داراي اهميت ويژه اي است. «سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت» به آن دسته از منابع مبتني بر فرهنگ اشاره دارد كه براي حفظ و ارتقاء سلامت، در دسترس افراد قرار دارند. اين منابع نقش تعيين كننده اي در پيشگيري و مقابله با بيماريهاي مزمن دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسي اثرات سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت و ابعاد آن بر سبك زندگي سالم در ميان بيماران عروق كرونر است. روش: روش پژوهش حاضر، پيمايش و از نوع مقطعي بوده است. جامعه آماري اين پژوهش، افراد مبتلاء به بيماري عروق كرونر بالاي 50 سال بوده اند كه از اوايل بهمن ماه 1393 تا اواخر ارديبهشت ماه 1394 براي معالجه به مركز آموزشي، تحقيقاتي و درماني قلب شهيد رجايي مراجعه كرده اند. حجم نمونه برابر با 412 بيمار بود كه در بخشهاي چهارگانه (داخلي مردان، داخلي زنان، ديپلمات و VIP) از طريق نمونه گيري قابل دسترس انتخاب شده اند. ابزار گردآوري داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. روايي پرسشنامه براساس اعتبار محتوي تاييد شد و پايايي آن بر اساس آزمون آلفاي كرونباخ مورد سنجش قرار گرفت كه ميزان آن براي سبك زندگي سالم 0/914 و سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت 0/862 برآورد شد. به منظور تقليل داده ها، روش تحليل عاملي به كار گرفته شد. جهت آناليز داده ها نيز از نرم افزار SPSS و آزمون هاي آماري متناسب (آزمون تي مستقل، ضريب همبستگي پيرسون و تحليل مسير) استفاده شد. يافته ها: نتايج توصيفي تحقيق نشان داد كه وضعيت سبك زندگي سالم بيماران پيش از ابتلاء به بيماري بر اساس مقياس كل سبك زندگي «پايين تر از متوسط» بوده است. از ميان ابعاد سبك زندگي، بعد «پرهيز از مصرف دخانيات و مشروبات الكلي» در وضعيت «مطلوب» و بعد «ورزش و فعاليت بدني» در حالت «نامطلوب» قرار داشتند. ساير ابعاد تقريباً در سطح «متوسط» به دست آمد. نتايج آزمون تي نشان داد كه تفاوت معني دار آماري در ميانگين نمرات ابعاد «سرمايه فرهنگي عيني مرتبط با سلامت» و «سرمايه فرهنگي نهادي مرتبط با سلامت» ميان زنان و مردان مشاهده شد. به طوري كه ميانگين نمرات مردان بيشتر از زنان بود. با اين وجود، اختلاف معني دار آماري در بعد «سرمايه فرهنگي متجسم مرتبط با سلامت» ميان دو گروه جنسي مشاهده نشد. نتايج آزمون ضريب همبستگي پيرسون بيانگر روابط مثبت و معني دار آماري بين ابعاد سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت و ابعاد سبك زندگي سالم بود. همچنين، نتايج تحليل مسير مشخص ساخت كه 0/625 % از تغييرات مربوط به سبك زندگي با استفاده از تغييرات ابعاد سه گانه سرمايه فرهنگي مرتبط با سلامت قابل تبيين است. در ميان ابعاد سه گانه سرمايه مرتبط با سلامت، بعد «سرمايه فرهنگي متجسم مرتبط با سلامت» با بيشترين ضريب (0/460 )، در پيش بيني سبك زندگي سالم از اهميت بيشتري برخوردار بوده است. بحث: منابع فرهنگي از جمله عوامل تعيين كننده كنش هاي افراد و پيش شرط هاي اساسي براي جهت گيري هاي رفتار عاملان در محدوده هاي ساختاري هستند. اين منابع از طريق فرايند جامعه پذيري، گرايش ها و سلايق افراد را درون هر طبقه اجتماعي و نسل خاص، به وجود مي آورند، بر اين اساس سبك هاي زندگي متناسب با آن طبقه يا نسل ايجاد خواهد شد. لذا، ترويج منابع فرهنگي مرتبط با سلامت (همچون آگاهي، مهارت ها، ارزش ها، هنجارها، وسايل و امكانات ارتقاء دهنده تندرستي و...) از عناصري كليدي در توليد و بازتوليد سبك هاي زندگي سالم است. پيامد اين امر كاهش نابرابري هاي اجتماعي– فرهنگي در حوزه سلامت خواهد بود، به طوري كه موجبات پيشگيري و مبارزه با بيماريهاي مزمن (بيماري هاي قلبي، سرطان، ديابت و ...) را براي اغلب كنش گران در سطوح مختلف (فردي و جمعي) فراهم خواهند ساخت.

Introduction: Healthy lifestyle as one of the most important measures to achieve health and wellbeing، is influenced by various factors، among which، having access to variety of health- related capitals، especially “health- related cultural capital” is particularly important. “Health-related cultural capital” refers to all culture-based resources that are available to people in order to employ in favor of their health. These recourses have a determining role in preventing and fighting chronic diseases. This study aimed to investigate the effects of health-related cultural capital and its various aspects on healthy lifestyle among coronary artery patients . Method: A cross sectional survey study was applied.. The statistical population included individuals suffering from coronary artery diseases، aged over 50 years who were referred to Shahid Rajaie Cardiovascular، Medical and Research Center for treatment from January to June 2015. Using convenience sampling، 412 patients in 4 different wards (i.e. men internal ward، women internal ward، Diplomat and VIP) participated in this study. A researcher-designed questionnaire was used to collect data. The validity of the questionnaire was confirmed by content validity and its reliability was assessed by the Cronbach's Alpha test which was equal to 0.914 for the variable “healthy lifestyle” and 0.862 for the variable “health-related cultural capital”. Data reduction was carried out via exploratory factor analysis. The data were analyzed using the SPSS software applying appropriate statistical tests such as the Independent Sample t Test، the Pearson’s Correlation Coefficient and Path Analysis. Findings: The descriptive findings showed that based on the total lifestyle scale، the healthy lifestyle status of the patients، before being afflicted by the disease، was lower than average.. Among various aspects of lifestyle، aspect of “Abstinence from tobacco and alcohol” was in the “desirable” state. However، aspect of “exercise and physical activity” was in the “undesirable” state. All other aspects were in the “average” state . The results of the Independent Sample t Test showed that there were statistically significant differences in the mean scores of the variables “Objective Health-related Cultural Capital” and “Institutional Health-related Cultural Capital” in terms of gender. That is، the mean scores of men were higher than the mean scores of women. Nonetheless، there was no statistically significant difference between men and women with regard to the variable “Incorporated Health-related Cultural Capital”. The results of the Pearson’s correlation coefficient indicated that there was a positive and significant statistical relationship between health-related aspects of cultural capital and aspects of healthy lifestyle. Moreover، the results of the path analysis showed that 0.624 percent of the lifestyle changes can be explained by changes in three aspects of health-related cultural capital. Finally، among the three aspects of health-related cultural capital، the aspect of “incorporated health-related cultural capital” ، withthe highest coefficient (0.460)، was the most important predictor of the healthy lifestyle. Discussion: Cultural Resources are one of the most important factors determining the actions of individuals and it is also a basic prerequisite for the behavioral orientation of agents in structural environments. These resources، through the process of socialization، create behavior and tastes of people in various socio-economic status and from different generation. That is، the appropriate lifestyles will be created for that social class or generation. Promoting health-related cultural resources (such as knowledge، skills، values، norms، equipment and health promoting facilities ، etc.) are considered the key elements in the production and reproduction of healthy lifestyles. Consequently، it leads to a reduction in socio-cultural inequalities in health domain in a way that prevention and fight against chronic diseases (i.e. heart disease، cancer، diabetes، etc.) will be provided for most actors in different (individual and collective) levels.