تمايلات شيعي – سني فرزندآوري در شهرستان هاي بجنورد و گنبد كاووس

Shi’i – Sunni Desires of Childbearing in Rural-Urban Areas of Bojnord and Gonbad-Kavous

مقدمه: مقاله حاضر به بررسي الگوها و تعيين كننده هاي مرتبط با تمايلات فرزندآوري با تاكيد بر ملاحظات مذهبي مي پردازد. گرچه ملاحظات ديني و مذهبي در جامعه ما تاثير قوي و مهمي بر زندگي و رفتارهاي فردي و اجتماعي در ابعاد گوناگون ازجمله در زمينه تمايلات فرزندآوري دارند، اما مطالعات اندكي در اين حوزه انجام گرفته است. اين خلا تحقيقات به ويژه در مطالعات تطبيقي بين دو گروه شيعي و سني مذهب برجسته تر به نظر مي رسد. به همين منظور، اين مقاله شواهد پژوهشي و تجربي مناسب براي شناخت برخي از مهم ترين الگوها و تعيين كننده هاي مرتبط با مناسبات بين تمايلات فرزندآوري و تعلقات مذهبي با تاكيد بر بررسي تطبيقي گروههاي شيعي و سني مذهب را ارائه و مورد بحث و بررسي قرار مي دهد. روش: مقاله حاضر مبتني بر تحقيق پيمايشي است و جامعه آماري تحقيق را مردان و زنان 15 ساله و بالاتر نقاط شهري و روستايي شهرستان هاي بجنورد و گنبدكاووس تشكيل مي دهند. با استفاده از روش كوكران و روش نمونه گيري خوشه اي چندمرحله اي، مجموعاً تعداد 870 نفر به عنوان جمعيت نمونه اين تحقيق انتخاب شده اند. هدف اصلي انتخاب دو جامعه آماري مختلف در اين تحقيق نيز فراهم آوردن زمينه هاي مناسب تر براي برسي دقيق تر پرسشهاي تحقيق است بدين معنا كه گروههاي مذهبي مورد مطالعه اين تحقيق در دو جامعه برخوردار از شرايط اقتصادي اجتماعي كمابيش متفاوت زندگي مي كنند. بنابراين، بررسي تطبيقي تمايلات فرزندآوري هر گروه مذهبي ساكن در دو جامعه آماري موردمطالعه نيز مي تواند زمينه هاي مساعدي را براي بررسي دقيق تر اين پرسش تحقيق فراهم آورد كه آيا الگوهاي مرتبط با تمايلات فرزندآوري تحت تاثير شرايط اقتصادي اجتماعي گروههاي مذهبي است يا اينكه اساساً ناشي از تعلقات مذهبي آنها است؟ پس از گردآوري داده هاي موردنياز اين تحقيق با استفاده از ابزار پرسشنامه، از نرم افزار SPSS براي تجزيه وتحليل داده هاي تحقيق استفاده شده است. يافته ها: الگوي خانواده 2 فرزندي به عنوان برجسته ترين و قوي ترين تمايل فرزندآوري در بين هر دو گروه شيعي و سني مذهب است. الگوهاي كمابيش مشابهي در خصوص ساير شاخص هاي مرتبط با فرزندآوري (مانند الگوهاي ازدواج، سياستهاي افزايش مواليد، ترجيح جنسيتي) مشاهده شده است. برعكس، الگوهاي باروري ترجيحي «بي فرزندي» و «تك فرزندي» در نزد هيچ يك از اين دو گروه مذهبي چندان پذيرفتني و شايع نيست. يافته هاي تطبيقي نيز نشان دهنده نقش به مراتب مهم تر متغيرهاي جمعيتي مانند جنسيت و محل سكونت بر روي تمايلات فرزندآوري است. بحث: گرچه تفاوت هاي مهمي بين تمايلات فرزندآوري گروههاي مذهبي وجود دارد، اما يافته هاي تحقيق حاضر هم سويي و هم خواني بيشتري با تئوري كافمن و اسكايربك دارد مبني بر اينكه تعلقات ديني مذهبي همچون يك عنصر ثانوي در تبيين الگوهاي فرزندآوري عمل مي كنند.

Introduction: This article examines patterns and determinants associated with childbearing desires and specifically focus on religious dimensions. Although in our society، religious considerations strongly influence life and personal and social behaviour in various aspects such as childbearing desires، few studies have been conducted in this area. This lack of study is more visible with regard to comparative studies between two groups of Shia and Sunni. Therefore، this article presents research-based and experience-based evidence to explore some of the most important patterns and determinants associated with relationships between childbearing desires and religious affiliation focusing on a comparative study between Shias and Sunnis. Method: This article is based on a survey conducted in rural and urban areas of Bojnord and Gonbad-Kavous. Applying Cochran’s sampling techniques and multistage cluster sampling method 870 males and females aged 15 years old and over participated in this study. Two different samples were chosen to facilitate more accurate investigation of research questions. In other words، the religious groups of this study lived in economically and socially different societies. Therefore، comparing the childbearing desires of each religious group of the two sample groups provided accurate investigation of the research question، that is، whether the patterns associated with childbearing desires are affected by socioeconomic status of religious groups or they are affected by their religious affiliation. Data were analysed using SPSS. Findings: ‘two child’ families were recognized as the most prominent and desirable pattern of childbearing in both Shia and Sunni groups.Similar patterns associated with other determinants of childbearing desires (such as marriage patterns، birth increase policies and gender preference) were also observed. On the contrary، preferred fertility patterns of "childlessness" and "one-child” were not acceptable to and common in both religious groups. Comparative findings emphasized the importance of the effects of the demographic variables، such as gender and place of living on childbearing desires. Discussion: Although there are important differences in childbearing desires between religious groups، the findings of the present study are consistent with theories of Kaufman and Skirbekk (2012) which state that religious affiliation plays a secondary role in explaining patterns of childbearing.