مقايسه تغييرات رفاه سرانه ايران به دليل افزايش نابرابري در دو سال 1382 و 1390

Comparing Iran's per capita welfare changes Due to Increase in Inequality in 2003 and 2011

مقدمه: معضل اساسي كه اقتصاد ايران در دهه 80 با آن مواجه بود، كاهش توان مالي دولت در ادامه دادن يارانه هاي اقتصادي بوده است كه منجر به عدم شروع و همچنين ادامه دادن پروژه هاي عمراني و حياتي كشور شده بود و الگوي مصرف جامعه را از حالت بهينه خارج كرده بود و غيره. اين دلايل باعث شد دولت شروع به اصلاحات اقتصادي (از جمله آژادسازي قيمت حامل هاي انرژي) با عنوان طرح تحول اقتصادي از زمستان 88 نمايد كه همزمان با آن، شوك هاي بيروني مانند افزايش قيمت نفت و غيره نيز اتفاق افتاد و تاثير عميقي بر متغيرهاي اصلي اقتصاد ايران از جمله نابرابري گذاشت. اينكه تغييرات نابرابري ايجاد شده در اين دوره، چه تاثيري بر رفاه سرانه ايران گذاشته است در اين تحقيق مورد توجه قرار گرفته است. به عبارت ديگر مساله اي كه اين تحقيق به دنبال حل آن است برآورد صرفا تاثيرات تغيير در توزيع درآمد (نابرابري) بر رفاه در سال 1390 نسبت به 1382 مي باشد نه تغييرات درآمد. روش: در اين مقاله از مطلوبيت نهايي مصرف به عنوان شاخص رفاه سرانه استفاده شده است. تابع مورد استفاده رفاه نيز، برگسون-ساموئلسون مي باشد كه هم تاثيرات درآمد بر رفاه را لحاظ مي كند و هم توزيع درآمد را. در تابع مطلوبيت نهايي مصرف برگسون- ساموئلسون كه از دو پارامتر مصرف سرانه و كشش مطلوبيت نهايي مصرف/درآمد تشكيل شده است، پارامتر دوم نشان دهنده تغييرات نابرابري است. رويكردهاي مختلفي براي برآورد اين كشش وجود دارد اما دو رويكرد شواهد رفتاري و ارزش هاي آشكارشده معتبرتر از بقيه هستند كه در اين مقاله مورد استفاده قرار گرفته اند. محاسبه تغيير رفاه در اثر نابرابري نيز براي دوره بلندمدت 8 ساله انجام شده است و انتظار مي رود نتايج آن تحت تاثير اثرات كوتاه مدت نباشد؛ يعني قابل استفاده در سياست گذاري هاي بلندمدت مي باشد. يافته ها: رفاه سرانه ايران در سال 1390 نسبت به سال 1382، 5.23 درصد به دليل افزايش نابرابري، كاهش يافته است. شايان ذكر است در دوره مذكور، در جامعه، بيزاري از نابرابري افزايش يافته است. بحث: قدر مطلق كشش مطلوبيت نهايي مصرف در ايران با استفاده از رويكرد شواهد رفتاري براي دوره هاي 1344-1382 و 1362-1390 به ترتيب برابر 1.56 و 1.92 برآورد شده است كه نشان دهنده بيزاري از نابرابري است. در واقع، اين افزايش بيزاري از نابرابري، باعث كاهش رفاه سرانه ايران به اندازه 5.23% شده است. شايان ذكر است كشش مطلوبيت نهايي مصرف بر اساس رويكرد دوم (ارزش هاي آشكارشده) 1 مي باشد كه به دليل بالا بودن سهم درآمد نفتي در درآمدهاي دولت اين رويكرد نتيجه اريبي به دست داده است و قابل اتكا نيست.

Introduction: The most important problem of Iran’s economy in 2010s was decline in financial strength of government for continuing economic subsidies، which led to failure to start and continue infrastructural and vital projects . Also، it changed the optimum social consumption habit . These reasons caused the government to start economic reform (such as liberalization of energy conduit prices )،which was called economic evolution plan، from the winter of 2010. Beside these reforms، external shocks such as oil price increase caused a deep effect on Iran’s main economic variables such as inequality. This research aimed to investigate the effect of inequality changes on the welfare per capita in this period . . In other words، the effect of changes in income distribution (inequality) on welfare on 2011 compared to 2003. Method: The marginal utility of consumption was used as the determinant of welfare per capita. To measure welfare، Bergson – Samuelson model was applied، which considers both effects of income on welfare and income distribution. The Bergson -Samuelson model’s marginal utility of consumption is generated from two parameters; the consumption per capita and the elasticity of marginal utility of consumption / income. The second parameter is an indicator for inequality. There are some different methods for calculation of the elasticity، but behavioral evidence and revealed social values approaches are two reliable of them which were used in this paper. Considering that welfare changes were calculated for a period of eight years، the results can be used in the long-term policy making. Results: The results showed that Iran’s welfare per capita decreased by 5.23 percent in 2011 compared to 2003 due to increase in inequality It is worth mentioning that in this period، inequality aversion increased. Discussion: The elasticity of marginal utility of consumption in Iran for 1965-2003 and 1982-2011 was equal to 1.56 and 1.92 respectively، which show inequality aversion. In fact، this aversion caused a 5.23 percent decrease in welfare per capita in Iran. Also، based on the revealed social values approach، the marginal utility of consumption elasticity is equal to 1، which is not reliable due to the high share of oil revenues on the government’s income.