حد بهينه فعاليت هاي دولت و رفاه اجتماعي در ايران طي سال هاي 1354 - 1391: رويكرد سري زماني غيرخطي

The Optimum Government Activities and Social Welfare in Iran during the Period of 1975-2012

مقدمه: يكي از اهداف دولت ها از جمله دولت ايران در دنياي امروز افزايش رفاه اجتماعي مردم است و لذا دولت ها از طريق مداخلات در اقتصاد از جمله افزايش مخارج دولت به دنبال دست يابي به چنين هدفي هستند اما ممكن است نتوانند در دست يابي به چنين هدفي موفق باشند. اندازه دولت يا نسبت مخارج دولت به توليد ناخالص داخلي يكي از شاخص هاي دخالت دولت در اقتصاد است كه حدود و اندازه آن يكي از مسائل مهم در بسياري از تحقيقات اقتصادي بوده است. در همين راستا هدف از اين مقاله بررسي نحوه اثرگذاري ميزان و حدود فعاليت هاي دولت يا اندازه دولت بر رفاه اجتماعي در اقتصاد ايران در بازه زماني 1354-1391 است. روش: در اين تحقيق، با مدل سازي عوامل موثر بر رفاه اجتماعي با تاكيد بر تاثير اندازه دولت، مدل رگرسيون آستانه اي براي اقتصاد ايران برآورد شده است. مدل آستانه اي مدلي است كه در آن از يك مقدار آستانه به بعد رفتار پيش بيني شده توسط مدل به نوعي تغيير جهت مي دهد. در اين مقاله، اندازه دولت متغير آستانه است كه با برآورد حد آستانه اندازه دولت، حدي از اندازه دولت مشخص مي شود كه ميزان اندازه دولت را به دو رژيم اندازه بزرگ و كوچك دولت تقسيم مي كند. سپس ميزان تاثير اندازه دولت در دو رژيم اندازه بزرگ و كوچك دولت بر رفاه اجتماعي برآورد مي شود. يافته ها : حد آستانه اندازه دولت 29 درصد برآورد شده است كه آزمون خودپردازي هانسن نشان مي دهد آستانه برآورد شده معنادار است و مدل داراي آستانه است. بنابراين مدل آستانه اي داراي دو رژيم اندازه دولت بزرگ و كوچك است كه تمايز اين دو رژيم با حد آستانه 29 درصد مشخص شده است به اين معنا كه هنگامي كه اندازه دولت كم تر از 29 درصد است در رژيم دولت كوچك هستيم و هنگامي كه اندازه دولت بيشتر از 29 درصد است در رژيم اندازه دولت بزرگ قرار داريم. ضريب متغير اندازه دولت نيز در دو رژيم اندازه دولت كوچك و بزرگ اثرات متفاوتي بر شاخص رفاه اجتماعي داشته است بدين صورت كه در رژيم اندازه دولت كوچك، افزايش اندازه دولت تاثير معناداري بر شاخص رفاه اجتماعي نداشته است اما پس از افزايش اندازه دولت و عبور از حد آستانه 29 درصد و قرار گرفتن در رژيم اندازه دولت بزرگ، افزايش اندازه دولت تاثير منفي و معناداري بر شاخص رفاه اجتماعي داشته است. بنابراين اندازه دولت تاثيري غيرخطي و آستانه اي بر شاخص رفاه اجتماعي داشته است. همچنين، وقفه اول رفاه اجتماعي در هر دو رژيم اندازه دولت كوچك و بزرگ تاثير مثبت و معناداري بر رفاه اجتماعي داشته است. علاوه بر آن، در رژيم اندازه دولت كوچك، افزايش درجه باز بودن اقتصاد تاثير معناداري بر سطح رفاه اجتماعي نداشته است اما با گسترش اندازه دولت و قرار گرفتن در رژيم اندازه دولت بزرگ، درجه باز بودن تاثير مثبت و معناداري بر رفاه اجتماعي داشته است. نهايتا، نرخ بيكاري در رژيم اندازه دولت كوچك تاثيري معنادار بر رفاه اجتماعي نداشته است درحالي كه در رژيم اندازه دولت بزرگ تاثير بيكاري بر رفاه اجتماعي منفي و معنادار بوده است. بحث: بي معني بودن اثر اندازه دولت بر رفاه اجتماعي در رژيم اندازه دولت كوچك، به دليل خنثي شدن اثرات مثبت و منفي اندازه دولت بر رفاه اجتماعي است كه در اين رژيم چون دولت هنوز خيلي در اقتصاد مداخله نكرده است اثرات مثبت همچون ارايه كالاهاي عمومي و استخدامهاي دولتي و اثرات منفي مخارج همچون ناكارايي مخارج دولت و تقويت رانت جويي همديگر را خنثي كرده است و برآيند تاثير اندازه دولت بر رفاه اجتماعي بي معني بوده است اما در رژيم اندازه بزرگ دولت تاثيرات منفي اندازه دولت بر تاثيرات مثبت آن غلبه كرده است و موجب تاثير منفي اندازه دولت بر رفاه اجتماعي شده است. در رژيم دولت بزرگ به دلايلي چون اثر ازدحامي يا برون راني، رانتجويي گسترده ناشي از حضور دولت بزرگ، ناكارايي مخارج عمراني دولت و كاهش بهره وري نيروي كار در بخش دولتي به دليل استخدامهاي غيرضروري در بخش دولتي همگي موجب تضعيف رشد اقتصادي مي شوند و درنتيجه رفاه اجتماعي را كاهش مي دهند. گذشته از آن حضور پررنگ دولت از طريق افزايش مخارج و درنتيجه افزايش مازاد تقاضاي كل از يك طرف و ايجاد كسري بودجه و تامين آن از طريق استقراض از بانك مركزي موجبات ايجاد تورم را فراهم مي كند كه تورم موجب بدتر شدن توزيع درآمد مي شود و لذا رفاه اجتماعي از اين طريق نيز كاهش مي يابد. مبتني بر نتايج تحقيق پيشنهاد مي شود به منظور افزايش رفاه اجتماعي لازم است اندازه دولت كوچك تر شود كه در اين راستا اجراي صحيح سياستهاي كلي اصل 44 قانون اساسي در واگذاري مالكيت به همراه مديريت به بخش خصوصي واقعي - (نه خصولتي) - توصيه مي شود.

Introduction: One of the goals of governments in today’s world is to increase social welfare. So، governments are seeking to achieve their goals through interventions in the economy، including increasing government expenditures، but they may not succeed in achieving such a goal. The size of government or the ratio of government spending to gross domestic product is one of the indicators of government intervention in the economy، which the size of government has been one of the major issues in many economic researches. In this regard، the purpose of this article is to investigate how the extent of government activities or government size affect social welfare in Iran’s economy during the period of 1975- 2012. Method: In this research، by modeling the factors affecting social welfare، with emphasis on the effect of government size، a threshold regression model has been estimated for Iran’s economy. The threshold model is a model in which a predetermined predicted behavior by the model changes from a threshold value. In this paper، the size of the government is the threshold variable، which is determined by estimating the threshold of the size of government which divides the size of government into two large and small size government regimes. Then، the extent of the size of government in two large and small government regimes is estimated on social welfare and the optimum government size regarding to maximize social welfare has been estimated. Findings: The threshold of the government size has estimated about 29%. Hansen’s test shows that the estimated threshold is significant and the model has a threshold value of government size. Therefore، the threshold model has two large and small government regimes that distinguishes the two regimes with a threshold of 29%، meaning that when the government size is less than 29%، we are in a small government size regime، and when the size of the government is larger than 29% is in the regime of large government size. The variable of government size in two large and small government regimes has had a different effect on the social welfare index. In a small government size regime، the size of government did not have a significant impact on the social welfare index، but after increasing the size of the state and overtaking the 29% threshold and being in the regime of large government size has had a significant negative impact on the social welfare index. Therefore، government size has a non-linear and threshold effect on the social welfare index. Also، the first lag of social welfare in both of the small and large government size regim has had a significant positive impact on social welfare. In addition، in the small government size regime، the increase in the degree of openness of the economy has not had a significant impact on social welfare، but with the expansion of government size and staying in the large government size regim، the degree of openness has had a significant positive impact on social welfare. Finally، the unemployment rate in the small government size regime has not had a significant impact on social welfare، while in the large government size regime، the effects of unemployment on social welfare were negative and significance. Discussion: The meaninglessness of the effect of government size on social welfare in the small government size regime is due to the neutralization of the positive and negative effects of government expenditures on social welfare، which in this regime، as the government has not yet intervened much in the economy، has positive effects، such as the supply of public goods and government recruitment and the negative effects of spending، such as the ineffectiveness of government expenditures and renegotiation of each other، and that the impact of government size on social welfare has been meaningless، but in a large-government regime، the negative effects of government size are overcome on its positive effects and the government size has negative effect on social welfare. In the large government size regime، for reasons such as crowding out effect، large-scale rendering due to the presence of a large government، inefficiency of government development expenditures، and the reduction of labor productivity in the public sector due to unnecessary employment in the public sector، all contribute to undermining economic growth and thus reduce social welfare. Moreover، the high level of government’s presence through increased spending and، as a result، an increase in total surplus demand on the one hand، and the creation of a deficit and its provision through borrowing from the central bank، creates inflation، which causes inflation to worsen the distribution of income and so social welfare will be decreased in this way too. Based on the results of the research، it is suggested that in order to increase social welfare، the size of the government should be smaller. in this regard، the correct implementation of the general policies of article 44 of the constitution is recommended in the assignment of ownership، along with management to the real private sector.