جايگاه بدايع‌الوقايع در تاريخ‌نگاريِ هنري عصر سلطان‌حسين بايقرا (مطالعه موردي موسيقي‌دانانِ خراساني)

The Badaye al-vaqaye Place in the Artistic Historiography at the era of Sultan Husayn Bayqara (A Case Study of Khorasan’s Musicians)

تاريخ‌نگاريِ هنري ايران را مي‌توان از جمله حوزه‌هاي تاريخ‌نگاري دانست كه تا كنون مورد مداقه جدي قرار نگرفته‌است. يكي از موضوعاتي كه در دورۀ تيموريان مورد توجه حكمرانان قرار گرفت، توجه به طبقه هنرمندان بود، چنانكه اين جريان در عصر سلطان‌حسين بايقرا (911-875ق) و ساير درباريان به‌دليل طبع هنري و علاقه به اهل هنر و به‌ويژه موسيقي‌دانان با سياست‌هاي حمايتي تعقيب و تا حد زيادي در تواريخ اين دوره انعكاس يافت. هدف از اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و نگرشي تاريخي-هنري پرسش به اين پاسخ مي‌باشد كه بدايع‌الوقايع اثر زين‌الدين واصفى (961-890ق) در تاريخ‌نگاريِ هنري ايران و منحصرا در روند بررسي موسيقي‌دانان عصر بايقرا در خراسان‌بزرگ، از چه جايگاهي برخوردار و بيانگر چه اطلاعاتي است؟ يافته‌ها حاكي از آن است كه اين اثر تا حد زيادي فارغ از ديدگاه‌هاي سياسي-درباريِ ساير تواريخ اين دوره، بازتابي از زندگاني طبقات مختلف جامعه و قشر موسيقي‌دانان مي‌باشد، چنانكه واصفي به ذكر نكاتي انحصاري از موسيقي‌دانان اين دوره پرداخته كه تا حد بسيار زيادي در ساير تواريخ ذكر نگرديده است. از اين منظر بررسي تحليليِ گزارش‌هاي بدايع‌الوقايع و نيز تطبيق با ساير تواريخ اين دوره از سويي اطلاعاتِ نويني از حيات موسيقي دوره سلطان حسين ارائه داده و از سويي پژوهش‌هاي پيشين در حوزه موسيقيِ عصر بايقرا مبتني بر متون تاريخي را نيازمند بازبيني قرار مي‌دهد.

Among historiography fields, it is Iran's artistic historiography which has not been seriously scrutinized so far. One of the topics that was considered by the rulers at the Timurid era was the attention to the class of artists, as this trend was pursued with supportive policies at the era of Sultan Husayn Bayqara (911-875) and other courtiers due to their artistic nature and interest in the arts, in particular the musicians this was and largely reflected in the history of this period. The purpose of this research is to investigate through descriptive-analytical method and historical-artistic approach what is the position and the content of Badaye al vaqaye from Zayn al-Din Vasefi (961-890) in Iran's artistic historiography and exclusively in the process of study the musicians of the Bayqara era in grand Khorasan and what information have it? The findings suggest that this work, far from the political-court views of other historigraphies of this period, is a reflection of the life of various classes of musicians in the society, as Vasefi referred exclusive points of musicians of the period which have not been mentioned in other chronicles. From this perspective, an analytical review of reports of Badaye al vaqaye, as well as adaptation with other historrigraphies of this period, on the one hand, provides new information on the music life of Sultan Hussein's period, and on the other hand, reviews previous studies in the field of music of Bayqara era based on historical contexts.