اثر نانو‌كودهاي آهن، منگنز و نيتروژن بر برخي از صفات زراعي و فيزيولوژيك ارقام مختلف كنجد (Sesamum indicum L.)

Effect of Iron, Manganese, and Nitrogen nano-fertilizers on some agronomic and physiological traits of sesame (Sesamum indicum L.) cultivars

به منظور ارزيابي تاثير نانو كودهاي آهن، منگنز و نيتروژن بر برخي از صفات زراعي و فيزيولوژيك ارقام كنجد، آزمايشي مزرعه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1394 در مزرعه اي واقع در شمال غرب شهر دهلران اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش شامل نوع رقم (بومي، دشتستان 2 و داراب 1) و نوع محلول پاشي نانوكودها (شاهد، منگنز، آهن و نيتروژن) با غلظت دو در هزار بودند. بر اساس نتايج برهمكنش محلول پاشي نانوكودها و رقم بر تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت در سطح پنج درصد معني دار بود. مقدار كاروتنوئيدها و قندهاي محلول گياه فقط تحت تاثير تيمار محلول پاشي نانوكودها قرار گرفت و بيشترين مقدار اين تركيبات در شرايط استفاده از آهن مشاهده شد. بيشترين مقدار عملكرد بيولوژيك در رقم دشتستان 2 و در تيمار محلول پاشي منگنز و كمترين عملكرد بيولوژيك در رقم داراب 1 و در شاهد به دست آمد. عملكرد دانه و مقدار كلروفيل a تحت تاثير رقم و محلول پاشي قرار گرفت ولي برهم كنش تيمارها بر عملكرد دانه معني دار نبود. بيشترين عملكرد دانه در رقم دشتستان 2 مشاهده شد و اختلاف معني دار با دو رقم ديگر داشت. بيشترين عملكرد دانه در تيمار نانوكود منگنز مشاهده شد كه اختلاف معني دار با تيمار محلول پاشي آهن و شاهد داشت. با توجه به نتايج به دست آمده بهترين رقم براي كاشت در منطقه مورد مطالعه رقم دشتستان 2 بود. علاوه بر اين اثر نانوكود منگنز در بهبود عملكرد دانه ارقام مختلف كنجد قابل ملاحظه بود به همين دليل ضمن توصيه اين نانوكود براي تغذيه كنجد انجام مطالعات تكميلي در ارتباط با اثرات اين كود پيشنهاد مي شود.

­In order to investigate the effects of different nano-fertilizers of Iron, manganese, and Nitrogr on some agronomic and physiological traits of sesame (Sesamum indicum L.) cultivars, a factorial experiment was conducted based on a randomized complete block design (RCBD) with three replications in a farm in Northwestern Dehloran. Experimental factors included three cultivars of sesame (Dehloran landrace, Dashtestan 2, and Darab 1) and four levels of nano-fertilizer foliar application (control, Fe, N, and Mn). Based on the results, the interaction of cultivar × nano-fertilizer on number of seeds per capsule, 1000 seeds weight, biological yield, and harvest index were significant (p≤0.05). Carotenoids and also soluble sugars content were affected only by the foliar application of nano-fertilizers and the highest amount of carotenoids and soluble sugars was observed in iron nano-fertilizer treatment. The highest amount of biological yield (1305 g.m-2) was observed in Dashtestan 2 with manganese application whereas the lowest biological yield (357 g.m-2) was in Darab 1 with control treatment. The highest seed yield (215 g.m-2) was observed in Dashtestan 2, and the difference between this cultivar and the other cultivars was significant. Application of different nano-fertilizer had positive effects on seed yield but only the effect of manganese nano-fertilizer on this trait was significant. Manganese resulted in the highest amount of seed yield (186 g.m-2) which was significantly different from the treatment with iron fertilizer and control (123 g.m-2). Based on the findings, Dashtestan 2 is recommended as the best cultivar for plantation in the region. Also, application of Manganese nano-fertilizer had a remarkable performance in yield improvement in sesame cultivars. Therefore, manganese nano-fertilizer is recommended for nourishing sesame while more studies are suggested on the effects of this fertilizer.