بررسي آماري نسبت هاي يوني و شاخص هاي اشباع در تعيين منشا املاح منابع آب زيرزميني دشت دلفان،شمال استان لرستان

The Statistical Examination of Ionic Ratio and Saturation Indexes to Investigate the Origion of Underground Water Resource Salts from Delfan Plain at North-Lorestan

هدف اصلي اين تحقيق بررسي آب زيرزميني شهرستان دلفان از نظر ويژگي هاي ژئوشيميايي با استفاده از شاخص هاي اشباع و تحليل عاملي مي باشد.براي اين منظور از آناليز عناصراصلي آب زيرزميني منطقه در 40 نقطه استفاده شده است.نتايج حاصل نشان ميدهد همه ي متغييرها داراي غلظت مناسب و پايين تر از حد مجاز استانداردجهاني بوده اند.ازآنجا كه شاخص اشباع ميتواندعامل مهمي در درك فرايند انحلال_ته نشيني كاني ها موجود درآب زيرزميني باشد،به محاسبه شاخص اشباع با استفاده ازمدل هيدروشيميايي نرم افزار Phreeqc پرداخته شده است.شاخص اشباع كاني هاي مورد بررسي در همه ي نمونه هاي آب كمتر از صفر بود و كاني هاي بررسي شده ميتوانند درحال انحلال در آب زيرزميني باشند.همچنين براساس نمودارهاي تبادل يوني،سديم وكلر داراي دو منشا متفاوت بوده و انحلال كلسيت،دولوميت و ژيپس در اكثرنمونه ها رخ داده است.براساس خوشه بندي سلسله مراتبي(HCA)،نمونه ها در دو خوشه ي اصلي قراردارند كه خوشه ي يك داراي غلظت آنيوني - كاتيوني بيشتري نسبت به خوشه دو مي باشد.مطابق نمودار استيف رسم شده براي هر خوشه،تيپ آب منطقه بيكربناته - كلسيك مي باشد. به منظور يافتن عوامل اصلي كنترل كننده شيمي آب زيرزميني از روش واريمكس چرخشي كه عمومي ترين نوع PCA است،به اين دليل كه مولفه هاي قابل تفسير بيشتري ارائه ميدهد، استفاده شده است.مطابق اين روش انحلال سنگ هاي آهكي و دولوميتي و تعامل آب - سنگ مهمترين عوامل كنترل كننده ي شيمي آب زيرزميني منطقه مي باشد.

This research aims to examine underground water of delfan city in terms of geochemical characteristicsTo this end,the main elements of underground water were analyzed.Based on which all parameters were lower than allowed limit.As the saturation index can be an important factor to understand solvation –setllement of mineral available in underground water ,the saturation index was calculated using computerized code phreeqc.The saturation index of the studied minerals in all water specimens was negative and all considered minerals can be solving.Also ,based on ionic exchange diagrams,sodium and cholor have two different origins and Calcite,Dolomit and Gypsum solvations have occurred from which Calcite and Dolomit solvations were higher.According to the HCA,samples are in two main clusters which Anions-Kations concentration in one cluster samples were higher .According to the clusters stiff diagram the region water type is Bicarbonate –Casic .To find main factor of underground water chemistry ,rotational Varimax method has been used which is the most common PCA,because it gives more interpretable elements.By this method,the limestones and Dolomit,s solvation and rock-water interaction are the most important factors of the region,s underground water chemistry.