مطالعه هيستوپاتولوژيك كبد ماهي كفشك گرد (Euryglossa orientalis) در آب هاي ساحلي شمال خليج فارس

Histopathological studies on liver of Euryglossa orientalis, in coastal areas of the northern Persian Gulf

بررسي ‌هاي هيستوپاتولوژيك كبد در گونه‌ هاي مختلف ماهي به‌ عنوان نشانگر در برنامه‌ هاي نظارت دريايي جهت بررسي اثر بيولوژيكي آلاينده‌ ها ثابت شده است. در اين پژوهش كبد ماهي كفشك گرد Euryglossa orientalis به‌ عنوان نشانگر زيستي انتخاب گرديد و در مجموع 80 ماهي در زمستان 90 و تابستان 91 از ايستگاه ‌هاي نمونه‌ برداري شامل خور موسي، ديلم، بوشهر، بندرگاه، دير، بندركنگ و بندرعباس در آب‌ هاي ساحلي شمال خليج فارس مورد مطالعه بافت‌ شناسي كبد قرار گرفتند. گروه ‌بندي آسيب ‌هاي كبدي براساس گروه ‌بندي ماهيان پهن انجام شد. شيوع بالايي از ضايعات كبدي آسيب‌ هاي توكسيكوپاتي اوليه غيرنئوپلازي ثبت شد. در مقابل، ضايعات پيش ‌نئوپلاستيك تنها در موارد كمي مشاهده شد و تغييرات نئوپلاستيك مشاهده نگرديد. بررسي‌ ها نشان داد كه شاخص آسيب بافتي در كبد كفشك ماهي گرد در ايستگاه‌ هاي اسكله نفتي مجيديه، بوشهر و بندرعباس به‌ طور معني ‌داري از ساير ايستگاه‌ ها بيش‌ تر است (0/05>p). نتايج نشان داد كه تغييرات مشاهده شده ممكن است اثرات عوامل استرس ‌زا زيست‌ محيطي از جمله آلاينده‌ ها باشد. با توجه به ‌نتايج حاصل از بررسي هيستوپاتولوژي كبد كفشك گرد، اين ماهي نشانگر مناسبي جهت ارزيابي سلامت محيط زيست خليج فارس مي ‌باشد.

The use of liver histopathology in various fish species as a biomarker in marine monitoring programs to assess the biological effect of exposure to contaminants is well established although the Euryglossa orientalis has repeatedly been recommended as an appropriate bioindicator for monitoring purposes in the Persian Gulf, information on histopathological liver alterations of this species is scarce. In order to obtain an overview, a total of 80 flounder, collected in the period between winter 2011 and summer 2012 from 7 sampling sites distributed over north of the Persian gulf, were histologically analyzed. Liver lesions were recorded and classified according to established liver lesion categories. A high prevalence of non-specific and early toxicopathic non-neoplastic hepatic lesions was recorded. In contrast, pre-neoplastic lesions were observed only in some cases and neoplastic changes were absent. Indices of liver tissue damage in Euryglossa orientalis Eskeleh Nafty Majidieh, Bushehr and Bandar Abbas significantly higher than other stations (p<0.05). The results revealed that the observed alterations may indicate effects of environmental stressors including contaminants. The results of the present study, thus, support the application of Euryglossa orientalis liver histopathology in environmental monitoring.