ارزيابي آلودگي فلزات سنگين در رسوبات سطحي رودخانه گاماسياب نهاوند

Assessment of heavy metal pollution in the surface sediments of Gamasiab River in Nahavand city

در اين مطالعه به ارزيابي آلودگي فلزات سنگين رودخانه گاماسياب واقع در استان همدان پرداخته شد. رودخانه گاماسياب مهم‌ترين رودخانه شهرستان نهاوند مي‌باشد كه در مجاور آن فعاليت‌هاي گسترده‌اي مانند كشاورزي يا پرورش ماهي صورت مي‌گيرد بنابراين ارزيابي فلزات سنگين در رسوبات اين رودخانه امري اجتناب ناپذير مي‌باشد. نتايج حاصل، روند كاهشي غلظت فلزات سنگين در اين رودخانه را به‌صورت Cr> Zn> Ni> As> Pb> Co> Mo> Cd نشان داد. به‌ منظور ارزيابي آلودگي اين فلزات از شاخص‌هاي ضريب غني‌شدگي، شاخص آلودگي، دستورالعمل‌هاي كيفيت رسوب كانادا (SQGs)، واحد سمناكي و پتانسيل خطرات بوم‌شناختي فلزات سنگين استفاده شد. بر اساس شاخص‌ غني شدگي عناصر آرسنيك و كادميم داراي منشا انسان زاد و عناصر كروم و نيكل داراي منشا زمين زاد مي باشند، همچنين نيز سرب در بعضي از ايستگاه‌ها آلودگي زيادي را ايجاد كرده است. نمونه‌هاي شماره 1 و 3 و به ميزان كمتر شماره 2، 6، 5 و 8 بيشترين خصوصيت سمناكي را از خود بروز دادند. از ضريب همبستگي براي ارتباطات بين عناصر و شناسايي منشأ آن‌ها استفاده شد. نتايج ضريب همبستگي نشان داد كه عناصر مس، روي، سرب ناشي از فعاليت‌هاي شهري، آرسنيك و كادميم در اثر فعاليت‌هاي كشاورزي و عناصري نظير نيكل، واناديم داراي منشأ زمين زاد مي‌باشند.

The objective of this study was to evaluate heavy metals such as As, Cd, Ni, Cr, Pb, Cu, V and Ni in the surface sediments of Gamasiab River. This river located in west of Iran and it is the most important river in Nahavand city, a wide range of human activities take place along the river. Examples include fish farming and agriculture activities. So the assessment of heavy metals in sediments of the river is necessary. The results show that the heavy metal concentration in the sediments decreased in the order Cr>Zn>Ni>As>Pb>Co>Mo>Cd. Variety of methods used to evaluate sediment contamination with heavy metals as enrichment factor, pollution load index, comparison of sediment quality guidelines and potential ecological risk of heavy metals. According to enrichment factor index, As and Cd have anthropogenic originates while Cr and Ni have geogenic originates. Some stations show a very high degree of Pb contamination. Samples 1 , 3 and to a lesser extent 2,6 and 8 showed a highest degree of toxicity. The correlation coefficient was used for communication between the elements. Results show that the anthropogenic Pb, Cu, Zn, As and Cd inputs were mostly related to the urban and Agriculture activities.