بررسي تجمع زيستي جيوه در پرندگان آبزي و غير آبزي در استان اصفهان

Bioaccumulation of mercury in aquatic and terrestrial birds in Isfahan province

جيوه يكي از فلزات سنگين سمي و پايدار در محيط است كه از طرق مختلف وارد بدن زيست مندان مي‌ شود. تجمع جيوه در بدن پرندگان آثار سوء متعددي هم‌ چون سميت نفروني، آسيب به كليه داشته و در نهايت مي‌ تواند به مرگ پرنده منجر شود. در مطالعه حاضر تجمع زيستي جيوه در 40 نمونه پرنده متعلق به سه راسته آبچكيك شكلان، گنجشك‌ سانان و كبوترسانان در سه اندام كليه، كبد و پردم در سه منطقه از استان اصفهان بررسي شد. ميانگين مقادير جيوه بر حسب ppb در پر دم، كبد و كليه در پرندگان آبزي به ‌ترتيب 4290، 3056 و 2704 و در اندام‌ هاي مشابه در پرندگان غيرآبزي 770، 816 و 519 به‌ دست آمد كه اين مقادير در سطح 5 درصد به‌ صورت معني‌ دار در پرندگان آبزي بيش ‌تر بود. در پرندگان آبزي، پردم با ميانگين جيوه ppb 4290بيش ‌ترين و در بين پرندگان غيرآبزي، كبد با ميانگين ppb 816/64 بيش ‌ترين مقادير را نشان ‌دادند. اعضاي راسته آبچليك شكلان به ‌طور معني ‌دار (0/0001>p) بيش ‌ترين مقادير جيوه را در سه اندام مورد بررسي نشان دادند. دو خانواده پرستوهاي دريايي و كاكائيان تجمع جيوه بيش ‌تري در مقايسه با ساير خانواده‌ ها ثبت كردند. نتايج به ‌دست آمده در پرندگان آبزي مي‌ تواند نشان دهنده ورود جيوه به زاينده رود از منابع مختلف باشد. بنابراين پايش و مديريت فلزات سنگين در آب زاينده رود ضروري به‌ نظر مي‌رسد.

Mercury is a toxic heavy metal and is stable in the environment which can enter the living organisms through various ways. Bioaccumulation of mercury in birds has several impacts including nephron toxicity, kidney lesions and can lead to bird death. In the current studybioaccumulation of mercury was investigated in kidney, liver and tail feathers of 40 birds collected at three sites in Isfahan province belonging to three bird orders: Charadriiformes, Passeriformes and Columbiformes. Mercury level in tail feather, liver and kidney of aquatic birds averaged at about 4290, 3056 and 2704 ppb respectively and significantly (p < 0.05) higher than the mercury amount in the same organs ( 770, 816 and 519 ppb) of terrestrial species. In aquatic birds, tail feather with the average amount of 4290 ppb and in non aquatic birds, liver with the average of 816.64 ppb showed the highest amount of mercury. Charadriiformes had significantly (p = 0.0001) higher amount of mercury in their organs compared to the other two orders. Among the birds' families, Sternidae and Laridae showed significantly higher amount of mercury in their organs. The results can be an indicative of mercury presence in the Zayandehroud River, therefore it is necessary to monitor and manage heavy metals in the river.