شناسايي و بررسي فراواني و تنوع ماكروبنتوزهاي رودخانه شاپور در استان فارس

Survey and identify of Macrobenthos in Shapur River, Fars

اهميت ماكروبنتوزها نه تنها به دليل حضور آن ها در زنجيره غذايي مي باشد، بلكه وجود يا نبود برخي از گونه هاي كف زي نشان دهنده كيفيت آب ازنظر ميزان آلودگي مي باشد. در تحقيق حاضر ماكروبنتوزهاي رودخانه شاپور استان فارس طي يك دوره يك ساله از آبان سال 1390 تا آذرسال 1391 در 6 ايستگاه در 4 فصل مورد بررسي قرار گرفت. جهت نمونه برداري از ماكروبنتوزها در ماه دوم هر فصل از نمونه بردار سوربر و اكمن استفاده شد. پس از شناسايي ماكروبنتوزها با استفاده از كليدهاي شناسايي، فراواني آن ها در فصول مختلف مورد بررسي قرار گرفت. ميزان اكسيژن، دما، pH در زمان نمونه برداري ماكروبنتوزها نيز اندازه گيري شد. در اين تحقيق تعداد 6 گروه از ماكروبنتوزها شامل يك روزه ها (Ephemeroptera) ، دوبالان (Diptera) ، بال موداران (Trichoptera) ، شكم پايان (Gasteropoda) ، بهاره مانندها (Plecoptera) ، سنجاقك ها (Odonata) در تمام ايستگاه ها شناسايي شدند. مقايسه ميزان فراواني گروه هاي مختلف نشان داد كه بيش ترين تعداد گونه هاي شناسايي شده متعلق به راسته يك روزه ها (Ephemeroptera) با 51 درصد بوده و بعد از آن به ترتيب راسته دوبالان (Diptera) با 23 درصد، بال موداران (Trichoptera) با 18/5%، شكم پايان (Gasteropoda) با 2/5%، بهاره مانندها (Plecoptera) با 2/5% و سنجاقك ها (Odonata) با 2/3% قرار داشتند. ميزان فراواني ماكروبنتوزها در فصل بهار (8300 عدد در مترمربع) بيش تر از ساير فصول بود و كم ترين ميزان در فصل پاييز (3650 عدد در مترمربع) مشاهده شد. اكسيژن محلول فقط در دو فصل بهار و زمستان اختلاف معني دار داشت (0/05>p) و بالاترين مقدار (8/3 ميلي گرم در ليتر) در زمستان ثبت شد. درجه حرارت بين چهارفصل بهار، تابستان، پائيز و زمستان اختلاف دار معني دار نشان داد (0/05>p). بالاترين مقدار pH در فصل تابستان ثبت شد كه با ساير فصول اختلاف معني دار داشت (0/05>p). درخصوص شاخص هاي تنوع، بيش ترين و كم ترين ميزان تنوع شانون در پاييز (1/999) و بهار (1/706) ، بيش ترين و كم ترين ميزان غالبيت سيمپسون به ترتيب در بهار (0/38) و پاييز (0/29) و بيش ترين ميزان يكنواختي كامارگو در پاييز (0/538) و كم ترين ميزان آن در بهار (0/423) اندازه گيري شد. نتايج اين تحقيق نشان دادند كه يك روزه ها درمجموع 12 ماه بررسي بالاترين فراواني را در مقايسه با ساير گونه ها داشتند.

Macrobenthos importance not only because of their presence in the food chain but the presence or absence of benthic species showed water quality was not the amount of infection or contamination. In this study diversity macrobenthos was studied from October 2011 to December 2012 for 12 months in 6 stations in 4 seasons in Shapur River in Fars province. Macrobenthos for sampling in the second month of each quarter of Svrbr and Ekman sampler was used. Having identified Macrobenthos using identification keys، a lot of them were measured during the study. During the study، 6 of Macrobenthos at all stations، including of Ephemeroptera، Diptera، Trichoptera، Gasteropoda، Plecoptera، Odonata were identified. Compare the many different groups showed that Ephemeroptera 51%، Diptera 23%، Trichoptera 18.5%، Gasteropoda 2.5%، Plecoptera 2.5% and Odonata 2.3%. Macrobenthos more frequency in the spring (8300 sq m) and the lowest in autumn than in other seasons (3650 sq m) were observed. The diversity indices، the highest and the lowest diversity in the fall (1.999) and spring (1.706)، maximum and minimum Simpson dominance in spring (0.38) and autumn (0.29) and most of uniformity in the fall Camargo (0.538) and the lowest in spring (0.423) was measured macrobenthos importance not only because of their presence in the food chain but the presence or absence of benthic species showed water quality was not the amount of infection or contamination.