الگوي پراكنش مكاني و ساختار مكاني متغيرهاي كمي درختان خشكيدۀ بلوط ايراني در جنگل‌هاي بيوره استان ايلام

Spatial patterns and spatial structure of dried trees in Bioreh Forests, Ilam Province

پديدۀ خشكيدگي جنگل چند سالي است كه در ناحيۀ زاگرسي ايران مشاهده مي‌شود و همچنان در حال گسترش است. يكي از كانون‌هاي اصلي اين پديده، جنگل‌هاي استان‌ ايلام است. اين تحقيق به‌‌منظور بررسي وضعيت درختان خشكيده، الگوي پراكنش مكاني آنها و ساختار مكاني متغير‌هاي كمي آنها در استان ايلام انجام گرفت. بدين منظور يك منطقۀ جنگلي آلوده به پديدۀ خشكيدگي به مساحت 96 هكتار در جنگل‌هاي منطقة بيوره شهرستان ملكشاهي انتخاب و آماربرداري صددرصد شد. كليه درختان از نظر نوع گونه، قطر برابرسينه، فرم پرورشي، تعداد جست در شاخه‌زادها و ميانگين قطر تاج بررسي و اندازه‌گيري شدند. همچنين مختصات جغرافيايي درختان با خشكيدگي بيش از 50 درصد نيز ثبت شد. بررسي الگوي پراكنش مكاني درختان خشكيده با استفاده از آماره او- رينگ و تحليل ساختار مكاني متغير‌هاي كمي آنها با استفاده از واريوگرام انجام گرفت. نتايج نشان داد كه تراكم درختان خشكيده 10 پايه در هكتار است كه بيشتر شامل جست‌گروه‌هاي شاخه‌زاد است و بيشترين درصد فراواني خشكيدگي در پايه‌هاي خيلي قطور ديده مي‌شود. الگوي پراكنش درختان خشكيده تا شعاع 12 متري خوشه‌اي تعيين شد. به‌عبارت ديگر درختان خشكيده در لكه‌هايي با مساحت حدود 5/4 آر با ميانگين فاصلۀ 8/15 متر جمع شده‌اند. بررسي ساختار مكاني متغير‌هاي قطر تاج، قطر برابرسينه و تعداد جست درختان و جست‌گروه‌ها نشان داد كه شباهتي بين درختان خشك مجاور وجود ندارد؛ به‌عبارت ديگر، اين خشكيدگي در تمام مقادير قطر تاج، قطر برابرسينه و تعداد جست مشاهده مي‌شود. نتايج به‌دست‌آمده از نظر الگو و ساختار مكاني درختان خشكيده مي‌تواند راهنمايي در راستاي مديريت توده‌هاي خشكيده و جنگل‌شناسيكاربردي آنها باشد.

Recently, forest decline has outburst in Zagros forests, west of Iran. Consequently, we aimed considering dried trees and their spatial patterns as well as spatial structure at Bioreh forests in Ilam province, west of Iran. For this purpose, we selected and fully inventoried a 96 ha infected forest. The interested attributes were tree species, diameter at breast height (DBH), crown diameter, origin and number of sprout in coppice trees as well as Cartesian coordinates of dried trees with drying intensity more than 50 percent. For spatial point pattern analysis and spatial structure of interested attributes, O- ring statistics and variogram analysis were used, respectively. Results showed that the density of dried trees was 10 N/ha which more comprised of coppice trees, while high frequency percentage of drying was observed in large diameter classes. The spatial pattern of dried trees was determined as cluster up to 15 m, which implied that dried trees created patches with 4500 m2 surface area. No spatial structure were found for three interested attributes (DBH, crown diameter and number of sprout) which implied that there was no similarity among infected trees. These results can be used as an instruction to manage infected stands based on their spatial characteristics.