پديد آورندگان :
نجفي هرسيني، فاطمه دانشگاه تهران - دانشكدة منابع طبيعي - گروه علوم و صنايع چوب و كاغذ , اولادي، رضا دانشگاه تهران - دانشكدة منابع طبيعي - گروه علوم و صنايع چوب و كاغذ , پورطهماسي، كامبيز دانشگاه تهران - دانشكدة منابع طبيعي - گروه علوم و صنايع چوب و كاغذ
كليدواژه :
اندازۀ آوندها , پهناي حلقه رويش , خشكيدگي جنگل , هدايت هيدروليكي
چكيده فارسي :
پديدۀ زوال بلوط‌هاي غرب ايران تاكنون از جنبه‌هاي مختلفي بررسي شده است. با اين‌حال، تأثير فيزيولوژي اين درختان بر استعداد يا مقاومتشان به بيماري تاكنون بررسي نشده است. براي درك اينكه آيا ويژگي‌هاي بافت چوبي چون پهناي حلقه‌هاي رويشي و اندازه و تعداد آوندها بر ميزان ابتلاي درختان به بيماري مؤثر بوده يا خير، اين ويژگي‌ها بين درختان سالم و زوال‌يافتۀ بلوط در منطقه دالاب استان ايلام مقايسه شدند. با تطبيق سري‌هاي زماني پهناي حلقه‌هاي رويشي مشخص شد كه مرگ بيشتر درختان خشكيده در منطقۀ تحقيق، در سال 1387 رخ داده است. با اين‌حال، تحليل داده‌ها نشان داد كه علائم بيماري از چندين سال پيش از خشكيدگي در بافت چوبي ظهور مي‌يابد. از سال‌هاي نخستين دهۀ 70 خورشيدي به بعد، روند تغييرات ساليانۀ ويژگي‌هاي آوندي درختان زوال‌يافته متفاوت با درختان سالم شد و در همين زمان پهناي حلقه‌هاي رويشي اين بلوط‌ها افت كرد. كوچك‌تر شدن پياپي آوندهاي چوب‌آغاز و نازك‌تر شدن حلقه‌هاي رويشي سبب كاهش هدايت هيدروليك درخت شد. با اين‌حال، در اين دهه، درختان زوال‌يافته فعالانه تلاش كردند با افزايش تعداد آوندها با خشكيدگي مقابله كنند (دوران كمون بيماري)، اما از اوايل دهۀ 80 تا زمان مرگ، درختان بيمار ديگر توان توليد آوند بيشتر را نداشتند (دوران ظهور بيماري). در مجموع مي‌توان نتيجه گرفت كه در منطقۀ تحقيق، بلوط‌هاي داراي آوندهاي كوچك‌تر، بيشتر مستعد ابتلا به خشكيدگي‌اند و پس از ابتلا به بيماري، كاهش رشد قطري و كوچك‌تر شدن متمادي آوندهاي چوب‌آغاز، شرايط لازم براي زوال درخت را فراهم كرده است.
چكيده لاتين :
The oak mortality in the west of Iran has been studied in various aspects. However, the physiological mechanisms underlying susceptibility or resistance of tree to mortality are poorly understood. To find out whether the features of xylem, such as tree ring-width, size, and the number of vessels affect the susceptibility to disease, these features were compared between healthy and dead trees in Dalab forest of Ilam province. By cross-dating the time series of the ring widths, it was determined that the most of the dried trees dies in 2008. However, data analysis showed that the symptoms of the disease appear in xylem, several years before the dying. Since the early 1990s, the trend of annual variation in the vascular features of dead trees were different compared with the healthy ones, and at the same time, the ring width of these trees has decreased. Successive shrinking of earlywood vessels and narrowing ring width reduces the tree's hydraulic conductivity. However, during this decade, dead trees actively tried to cope with reduction by increasing the number of their vessels (the incubation period of disease). Nonetheless, from the early 2000s till the death of sick trees, trees were not able to produce more vessels (the emergence period of disease). Overall, it can be concluded that oaks with smaller vessels are more susceptible to drying, and after infection, the decrease in diameter growth and successive shrinking of earlywood vessels aggravate the tree's condition leading to its death.
