بررسي الگوي پراكنش و رقابت درون‌گونه‌اي اُرس (Juniperus polycarpos C. Koch) در مراحل رويشي مختلف با استفاده از آمارۀ او-رينگ در جنگل‌هاي لاين استان خراسان رضوي

Spatial patterns and intra-specific competition of Juniper tree in different life stages using O- ring statistic in Layen Forests, Iran

بررسي الگوي مكاني افراد يك گونه در مراحل رويشي مختلف و نيز اثرهاي متقابل آنها به‌منظور درك پويايي مكاني و زماني جوامع ضروري است. اين تحقيق با هدف تعيين الگوي مكاني گونۀ اُرس در مراحل رويشي مختلف و همچنين بررسي رقابت درون‌گونه‌اي بين مراحل رويشي مختلف در جنگل‌هاي اُرس منطقۀ حفاظت‌شدۀ هزارمسجد خراسان رضوي انجام گرفت. جمع‌آوري داده‌ها با استفاده از چهار قطعه نمونۀ يك هكتاري به ابعاد 100´100 متر كه به‌صورت تصادفي انتخاب شدند، انجام گرفت. در داخل اين قطعه‌ها، قطر تاج كليۀ درختان اُرس اندازه‌گيري و مختصات مكاني آنها به‌روش فاصله- آزيموت تعيين شد. سپس اين درختان براساس اندازۀ قطر تاج به سه طبقۀ نهال، جوان و بالغ تقسيم شدند. تجزيه‌وتحليل داده‌ها با استفاده از حالت‌هاي تك‌متغيره و دومتغيرۀ آمارۀ او- رينگ به‌ترتيب به‌منظور بررسي الگوي مكاني و اجتماع‌پذيري پايه‌هاي اُرس انجام گرفت. نتايج نشان داد كه الگوي كلي پراكنش پايه‌هاي اُرس در بيشتر موارد دست‌كم تا فاصلۀ 25 متري كپه‌اي است و پس از آن با بزرگ شدن مقياس بررسي، به‌سمت الگوي تصادفي ميل مي‌كند. بررسي رقابت درون‌گونه‌اي و اثرهاي متقابل بين مراحل رويشي مختلف اُرس نشان داد كه رقابت معني‌داري بين آنها وجود ندارد و در بيشتر موارد اثر متقابل از نوع جذب يا در نهايت خنثي است. سنگيني و محدوديت پراكنش ميوۀ اُرس، نبود رقابت درون‌گونه‌اي و شرايط سخت محيطي رويشگاه از عوامل مؤثر در شكل دادن الگوي پراكنش اغلب كپه‌اي اُرس است.

Analyzing spatial patterns of individuals within life stages and spatial associations between different life stages is essential for understanding the spatial and temporal dynamics of populations. This research was conducted to study the spatial patterns and spatial association of Juniper trees (Juniperus polycarpos C. Koch) at different life stages in Juniper forests of Layen, Northeast of Iran. Data collection was done using four one- hectare square sample plots randomly selected, which fully mapped. Spatial patterns and spatial association of different life stages (juvenile, premature and mature; based on crown diameter) were then analyzed using O- ring univariate and bivariate statistics, respectively. Results showed that the general spatial patterns of the trees in total and in every life stage was clumped at least up to 25 m, while after that tends to random distribution at larger scales. Spatial association analyses revealed that there was no significant intra-specific competition among life stages namely, the spatial association was positive (attraction) or indifferent. It is concluded that clump patterns are due to heavy fruit and dispersal limitation of Juniper trees and harsh environmental condition of the study area.