بررسي ميزان رعايت كدهاي اخلاقي پژوهش‌هاي انساني و حيواني در بازنگري پايان‌نامه‌هاي تخصصي دانشكده‌ي دندان‌پزشكي اصفهان در يك دوره‌ي 15 ساله (1380-1394)

Review the Level of Human and Animal Ethical Codes in Reviews Professional Theses Dental School Isfahan in a Period of 15 Years (2001-2015

مقدمه: امروزه در پژوهش‌هاي انساني و حيواني، پرداختن به رعايت اصول اخلاقي بيشتر شده است، اما در مطالعات دندان‌پزشكي كمتر مورد توجه قرار گرفته است. اين پژوهش با هدف بررسي ميزان رعايت كدهاي اخلاقي در پايان‌نامه‌هاي تخصصي دانشكده‌ي دندان‌پزشكي اصفهان در يك دوره‌ي زماني 15 ساله (1380-1394) انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه، از نوع توصيفي- تحليلي بود كه بر روي 300 پايان‌نامه انجام گرفت. ابتدا چك‌ليستي از كدهاي اخلاقي كار با آزمودني‌هاي انساني و حيواني تهيه گرديد و در مرحله‌ي بعد، اطلاعات پايان‌نامه‌ها با استفاده از اين چك‌ليست جمع‌آوري شد و با آزمون‌هاي آناليز واريانس دو طرفه و روش حداقل اختلاف معني‌دار (LSD) ارزيابي گرديد (α = 0/05). يافته‌ها: از مجموع 70 پايان‌نامه در تحقيقات انساني، در 38 مورد (54/2 درصد) رضايت كتبي و در 10 مورد (14/2 درصد) رضايت شفاهي كسب شده بود. در 46 مورد (65/7 درصد) آزمودني‌ها داوطلبانه وارد مطالعه شده بودند و در 18 مورد (25/7 درصد) درباره‌ي اختيار خروج از مطالعه در هر زمان آگاهي داشتند. در 20 مورد (52/6 درصد) به جبران خسارت اشاره شده بود. از مجموع 51 پايان‌نامه در تحقيقات حيواني (46/5 درصد) كدهاي اخلاقي رعايت گرديده بود و در 36 مورد (70/5 درصد) از سازمان‌هاي كمك‌كننده نام برده شده بود. نتيجه‌گيري: هرچند روند كلي رعايت كدهاي اخلاقي در مطالعات دستياران تخصصي، رو به بهبود است ولي به نظر مي‌رسد رعايت اصول اخلاقي در پژوهش‌هاي انساني و حيواني تا رسيدن به حد مطلوب راهي طولاني در پيش دارد.

Introduction: Todays in human and animal researchs addressing the ethical principles is more, but still less attention is dental researchs. The aim of this study to evaluate compliance with ethical codes at professional theses of Isfahan dental school done in a period of 15 years (2001-2015). Materials & Methods: In this cross-sectional study that was performed on 300 thesis of dental college, at first a checklist of ethics codes in working with human and animal subjects was prepared and in next level theses information was gathered by this checklist and valuated with Two-way analysis of variance and least significant difference test (LSD) (α = 0/05). Results: A total of 70 on human study, in 38 cases (54/2%) written consent and in 10 cases (14/2%) oral consent was obtained. In 46 cases (65/7%) subjects were enrolled voluntarily and in 18 cases (25/7%) had consciousness about the power to withdraw from the study at any time. In 20 cases (52/6%) had been referred to the compensation. A total of 51 on animal studies (46/5%) of ethical codes was compliance and in 36 cases (70/5%) of donor organizations were mentioned. Conclusion: Although the general trend comply with ethical codes in residential studies is improving but it seems that there is a long way to achieve the ethical principles in human and animal studies.