فال حافظ و كاركردهاي اجتماعي آن

Social Functions of Bibliomancy Based on Hafez’s Poems

فال‌ خواني از ديوان حافظ به عنوان يك رفتار خاص اجتماعي است كه در دانش عاميانه يا فولكلور قابل طرح و بررسي است. اين سنت اجتماعي در زمان ها و مكان هاي مختلف به شكل هاي متفاوتي جلوه‌ گر شده است كه در همه موارد حكايت از نياز انسان به دانستن آينده مبهم خود دارد. تفال به ديوان حافظ به مثابه يك عنصر فرهنگي نقش مهمي ‌در تلطيف روان فردي و اجتماعي ايفا مي‌ كند و در واقع از جمله اندوخته‌ ها و امكانات و نهادهاي فرهنگي است كه ريشه در قرن ها زندگي مادي و معنوي ايرانيان دارد و توسل به آن در غلبه بر فشارهاي روحي و رواني موثر است و به سلامت جامعه كمك مي‌ كند. برخي از كاركردهاي تفال به ديوان حافظ عبارتند از: آرام ­بخشي، بهبود روحيه فردي و اجتماعي، كاهش و تسكين آشفتگي هاي روحي و اختلافات جمعي و آينده­ نگري (پيشگويي). روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي – تحليلي و برگرفته شده از روش هرمونتيك ويلهام ديلتاي و ماكس وبر است. ابزار جمع­ آوري اطلاعات تكنيك اسنادي (بدون عكس­ العمل) شامل ديوان حافظ و ديگر آثار مرتبط با آن مي­ شود. نتايج تحقيق نشان مي­دهد كه تفأل به ديوان حافظ به مثابه نمونه‌ اي از عوامل فرهنگي، اجتماعي موثر در تنظيم و تعامل رواني- اجتماعي انسان ها در تأمين سلامت رواني افراد جامعه موثر است.

Bibliomancy from Poems of Hafez as a unique social behavior in Iranian folklore has been publicized in different times and places demonstrating the need of man for knowing his uncertain future. Recourse to Hafez’s poems as a cultural source has played an important role in purification of man’s soul in both his individual and social life. In fact, trusting in Hafez is a cultural trait that has roots in centuries of materialistic and spiritual lives of Iranians and helps them to overcome their psychological and mental stresses. The functions of bibliomancy from Hafez’s poems include: invoking tranquility, improving personal and social mentality, reducing mental distress, and foretelling the future. The research here uses a descriptive-analytical method derived from Wilhelm Dilthey and Max Weber’s hermeneutics. Data collected from documents revealed that bibliomancy from Hafez’s poems as an example of cultural, and social function plays an effective role in humans’ interaction and provides them with a better mental health.