تحليل رقابت درون‌گونه‌اي راش در جنگل‌هاي هيركاني ايران با استفاده از تابع همبستگي نشاندار (MCF)

Intra-specific competition of beech using Mark Correlation Function (MCF) in the Hyrcanian forests of Iran

تحليل الگوي مكاني درختان يكي از ابزارهاي بررسي رقابت در جنگل است كه با در نظر گرفتن يكي از مشخصه‌هاي درخت مانند اندازۀ قطر، الگوي پراكنش قطرها را در جنگل به‌صورت سه‌بعدي بررسي مي‌كند. اين مهم به‌كمك تابع همبستگي نشاندار (MCF) انجام‌پذير است. هدف اين پژوهش، كمّي كردن رقابت در توده‌هاي راش جنگل‌هاي هيركاني شمال كشور با استفاده از MCF و تبيين كاربرد اين تابع است. در اين بررسي نُه قطعه نمونۀ يك‌هكتاري در سه مرحلة تحولي اوليه، بلوغ و پوسيدگي در توده‌هاي شاهد راش خالص در مناطق شفارود، كلاردشت و نكا در جنگل‌هاي شمال كشور انتخاب و كليۀ درختان با قطر برابرسينۀ بيشتر از 7/5 سانتي‌متر اندازه‌گيري و مختصات دكارتي آنها به‌روش فاصله- آزيموت تعيين شد. نتايج استفاده از MCF در بررسي رقابت درون‌گونه‌اي راش نشان داد كه قطر برابرسينۀ درختان راش مجاور در مرحلۀ تحولي اوليه متفاوت بود كه نشان از رقابت پايه‌ها در اين مرحله دارد. در مراحل بلوغ و پوسيدگي، قطر درختان مجاور تا مقياس فاصله‌اي حداكثر 12 متر متفاوت (وجود رقابت) و پس از آن داراي تشابه قطري بود كه مبين نبود رقابت درون‌گونه‌اي راش در هر يك از اين دو مرحله است. نظر به كاربرد تابع همبستگي نشاندار در بررسي رقابت درون‌گونه‌اي راش در جنگل‌هاي شمال ايران در اين پژوهش، مي‌توان دخالت در توده‌ها و تنك كردن آنها را براساس وجود يا نبود رقابت در جنگل و شدت آن برنامه‌ريزي كرد.

Point pattern analysis based on the spatial distribution of a mark, e.g., diameter; could be implemented using Mark Correlation Function (MCF). The purpose of this study was to quantify the spatial interaction and competition in the intact beech stands of Hycanian forests of Iran using MCF. To this end, nine 1-ha sample plots were established at three developmental stages of initial, optimal and decay in three intact natural, unmanaged and uneven-aged beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in the north of Iran. Diameter at breast height (DBH) of all trees greater than 7.5 cm along with their coordinates were recorded and fully mapped in the plots. Analysis of intra-specific competition of beech trees using MCF showed that DBH in the initial stage had a negative correlation indicating high spatial competition at all distances, while it was independent or positive in optimal and decay stages, except at distances up to 12 meter. Consequently, there was no intra-specific competition in each of these two stages. The results demonstrates the utility of second – order analysis of marked point processes for characterizing the competition in the beech stands and planning silvicultural interventions, e.g., thinning, based on the competition intensity of trees.