مقايسه مشكلات بهداشتي مرتبط با برنامه هاي نوبت كاري 12 ساعته رايج در صنايع پتروشيمي

Comparison of shift work-related health problems in 12-hour shift schedules of petrochemical industries

زمينه و هدف: نوبت كاري كه مي تواند اثرات نامطلوبي بر جنبه هاي مختلف زندگي انسان بجا گذارد در قالبها و يا نظامهاي گوناگوني اجرا مي شود كه هر يك داراي ويژگي ها، مزايا و معايب خاص خود مي باشند. اين مطالعه با هدف تعيين نوع برنامه هاي 12 ساعته رايج در شركتهاي پتروشيمي و مقايسه آنها از نظر شيوع مشكلات بهداشتي و همچنين پيشنهاد برنامه 12 ساعته مناسب جهت كاهش مشكلات بهداشتي انجام شده است. روش بررسي: اين مطالعه مقطعي در 8 شركت پتروشيمي وابسته به شركت ملي صنايع پتروشيمي با نظام نوبتي 12 ساعته در منطقه عسلويه انجام گرفت. در اين مطالعه 549 نوبت كار با ميانگين سني (5.75) 29.83سال شركت نمودند. داده ها بوسيله پرسشنامه استاندارد شده حاوي 54 سووال در زمينه مشخصات دموگرافيك، برنامه نوبت كاري و مشكلات بهداشتي شامل اختلالات گوارشي، قلبي- عروقي، اسكلتي- عضلاني، روحي- رواني، خواب و غيره گردآوري شدند. يافته ها: در بين 549 نوبت كار مطالعه شده، 39.6% در برنامه 4 ش- 7 ر- 3 ش- 7 استراحت (4 شب- 7 روز- 3 شب- 7 استراحت)، 29.1% در برنامه 7 ش- 7 ر- 7 استراحت و 31.3% نيز در برنامه 7 ر- 7 ش- 7 استراحت مشغول به كار بودند. مقايسه شيوع مشكلات بهداشتي اعم از اختلالات گوارشي، قلبي- عروقي و اسكلتي- عضلاني در كاركنان مورد مطالعه بر اساس نوع برنامه نوبتي نشان داد كه شيوع اين اختلالات در بين نوبت كاراني كه در برنامه 7 ر- 7 ش- 7 استراحت شاغلند، به طور معني داري بيش از نوبت كاران شاغل در دو برنامه ديگر است (p<0.05). علاوه بر آن، يافته هاي مطالعه نشان داد كه شيوع مشكلات بهداشتي در نوبت كاران برنامه 4 ش- 7 ر- 3 ش- 7 استراحت بيش از شيوع در نوبت كاران برنامه 7 ش- 7 ر- 7 استراحت مي باشد، اما اين اختلاف از نظر آماري معني دار بدست نيامد. نتيجه گيري: اگر چه شيوع مشكلات بهداشتي در هر سه برنامه نوبت كاري بالا بود، اما شانس ابتلا به هر يك از اختلالات در برنامه نوبتي 7 ر- 7 ش- 7 استراحت بالاتر از دو برنامه ديگر برآورد شد و لذا پيشنهاد مي شود برنامه نوبت كاري 7 ر- 7 ش- 7 تغيير يافته و برنامه ديگري جايگزين آن گردد. با توجه به نتايج بدست آمده و مطالعات متعدد، برنامه هاي 12 ساعته ثابت (14 ر- 7 اس و 14 ش- 7 اس) جايگزين مناسبي براي اين منظور خواهد بود

Background and aims: Shift work that affects diverse aspects of human life is arranged in various schedules, each has its own advantages and disadvantages. This study was carried out with the objectives of determination of common 12-hour shift schedules in petrochemical plants, comparison of shift work health-related problems among employees working in different shift schedules and recommendation of appropriate shift schedule for decrement of related health problems. Methods: This cross-sectional study was conducted at 8 petrochemical plants in Asalooyeh region related to National Petrochemical Industries in which 12-hour shift schedules were applied. Study population consisted of 549 shift workers with age mean of 29.83±5.75 years. Data on personal details, shift schedule and adverse health effects of shift work (i.e. gastrointestinal, cardiovascular, musculoskeletal, psychological, sleep etc. disorders) were collected by anonymous questionnaire. Results: Among 549 studied shift employees, 39.6% worked in 4N-7D-3N-7Res (4night-7day- 3night-7rest), 29.1% in 7N-7D-7Res and 31.3% in 7D-7N-7Res schedules. Statistical comparison showed that the prevalence of health problems such as gastrointestinal, cardiovascular and musculoskeletal disorders among 7D-7N-7Res schedule shift workers were significantly higher than that of other schedules (p<0.05). Furthermore, the results revealed that the prevalence rates of health problems among 4N-7D-3N-7Res schedule shift workers were higher than 7N-7D-7Res schedule workers, but the differences were not significant (p>0.05). Conclusions: Prevalence of gastrointestinal, cardiovascular and musculoskeletal disorders in all schedules were high, but odds ratios of all problems among 7D-7N-7Res schedule shiftworkers were significantly more than those of the shift workers of the other schedules. This schedule should, therefore, be changed to decrease related-health problems. Fixed 14D/14N schedule may be an appropriate substitution.