ظرفيت هاي «عصبيت» براي تبيين نظري پديده هاي سياسي - اجتماعي در جهان اسلام

انديشه اجتماعي ابن­ خلدون پس از بازيابي در قرن نوزدهم همواره موضوع بحث و اختلاف نظر محققان و مفسران غربي و غير غربي بوده است؛ هم از اين حيث كه آيا مي­توان او را بنيان­ گذار جامعه ­شناسي دانست و هم از اين جنبه كه چگونه مي ­توان با استفاده از نظريات وي، مكتبي غير غربي در جامعه­ شناسي تأسيس كرد. به موازات مباحث فوق، تلاش­ هايي براي كاربست مفهوم عصبيت در خصوص پديده­ هاي معاصر صورت گرفته كه برخي از آن­ها نيز در قالب تلفيق آراء وي با نظريات معاصر بوده است. پژوهش حاضر ابتدا با رويكردي فرا نظري و با تأكيد بر ويژگي­ هاي پارادايمي و ابعاد معرفت ­شناختي، به مطالعه شماري از تفاسير، كاربست­ ها و تلفيق ­هاي نظري مي­ پردازد كه بر مبناي نظريه عصبيت ابن­ خلدون صورت گرفته اند تا محدوديت­ها، ظرفيت­ها و حوزه­ هاي پژوهشي مرتبط با اين مفهوم را آشكار سازد. در انتها، پيشنهادهايي براي چگونگي كاربست اين مفهوم در پديده­ هاي سياسي - اجتماعي معاصر و تلفيق آن با نظريات جديد ارائه مي­ شود.